نبودند بشود.^۱ لذا گویی مسئولیت توانگران این است که همیشه از مهاجران در راه خدا حمایت مالی کنند و نباید به قطع این حمایت سوگند بخورند.

بنابراین یکی از مسئولیت‏های اجتماعی حمایت مالی از «مهاجرین فی سبیل الله» است؛ یعنی کسانی که برای رضایت الهی، یاری دین خدا و یا امدادرسانی از شهری به شهری دیگر مهاجرت می‏کنند. این مسئولیت چنان اهمیت دارد که حتی گناه، حق انفاق به مهاجران را اسقاط نمی‏کند.

برای این منظور باید سازوکارهایی فراگیر پیش‏بینی شود و به شکل جزئی نیز افراد جامعه به حمایت از این طبقه فداکار بپردازند. همچنین می‏توان از طریق وقف و یا تأسیس «صندوق حامیان هجرت» در هر شهری، با عضویت صاحبان کارخانه‏ها و مشاغل کلان، به انجام این مسئولیت اقدام نمود.

۶. پشتیبانی از دین و رسولان الهی

افزون بر حمایت خاص از هجرت‏کنندگان در راه خدا، به شکل عام نیز حمایت از دین الهی، فرهنگ اسلامی و مرزهای اعتقادی، فرستادگان الهی که مصداق امروزی آنها «اصحاب فرهنگ اسلامی» هستند نیز لازم است و از مسئولیت‏هایی است که از نگاه وحیانی بر عهده هر مسلمانی است.

در سوره مائده میثاقی که خداوند با بنی‏اسرائیل داشته است گزارش می‏شود تا الهام‏بخش جامعه اسلامی باشد. در ضمن مفاد این میثاق‏ خداوند می‏فرماید: (وآمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَعَزَّرْتُمُوهُمْ^۲؛ و به فرستادگانم ایمان بیاورید و یاری‏شان کنید).

این فراز می‏فرماید یکی از مسئولیت‏های اجتماعی تقویت و پشتیبانی از رسولان الهی است که این مسئولیت امروزه در قالب دفاع از میراث‏داران انبیا و آموزه‏های وحیانی، یعنی حمایت از علما و دین الهی جلوه دارد.

بنابراین تکریم مبارزان جبهه‏های نظامی و علمی از وظایف افراد جامعه است؛ چه انسان‏های سرشناس باشند و چه افرادی گمنام؛ و این حرکت فرهنگی در واقع نوعی ارسال پیام برای جامعه و نوعی فرهنگ‏سازی و هدایت غیرمستقیم جامعه تلقی می‏شود.

۵. حمایت مالی از مهاجران فی سبیل اللّٰه

هجرت در راه خدا از دیگر نقاط برجسته فرهنگ اسلامی است که در جای‏جای قرآن درباره ارزش و اهمیتش سخن گفته شده است. این امر در ابتدای اسلام مصداق خاصی داشته است؛ ولی آیات مربوط به هجرت از آن مصداق به تمامی مصادیق امروز و فردای آن قابل جریان است و شامل تمامی افرادی می‏شود که برای خداوند و در جهت اجرای اوامر الهی یا انجام امری که رضایت الهی در آن است از محل سکونت خود موقتاً یا برای همیشه به جایی دیگر نقل مکان می‏کنند.

رزمندگان، مبلغان، طلاب علوم دینی، معلمان، شرکت‏کنندگان در اردوهای جهادی، پزشکان بی‏مرز و بسیاری دیگر از هجرت‏کنندگان دارای نیت الهی در زمره مصادیق امروزی مهاجران فی سبیل الله قلمداد می‏شوند.

از نگاه وحیانی افراد توانگر به شکل خاص نسبت به تأمین مالی هجرت‏کنندگان الهی مسئولیتی مستمر دارند. قرآن در این زمینه می‏فرماید: (وَلا یَأْتَلِ أُولُوا الْفَضْلِ مِنْکُمْ وَالسَّعَةِ أَنْ یُؤْتُوا أُولِی الْقُرْبی‏ وَالْمَساکینَ وَالْمُهاجِرِینَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ^۱؛ آنها که از میان شما دارای برتری (مالی) و وسعت زندگی هستند نباید سوگند یاد کنند که از انفاق نسبت به نزدیکان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دریغ نمایند).

این آیات آنگاه نازل شد که پس از جریان افک، عده‏ای از باب تنبیه، قسم یاد کردند که به خویشان خویش، مساکین و مهاجرانی که در آن جریان گنهکار بودند کمک مالی نکنند؛ اما خداوند آنها را از این شدت عمل باز می‏دارد و می‏فرماید میان جاذبه و دافعه باید تناسب باشد؛ همچنین باید رعایت انصاف درباره کسانی که فریب خوردند و بازیگردان اصلی