عبارت‏اند از:

۱. ویژگی‏های مسئولیت‏پذیری اجتماعی قرآنی چیست؟

۲. عوامل انگیزشی مسئولیت‏پذیری اجتماعی از نگاه قرآن چیست؟

۳. مبانی مسئولیت‏پذیری اجتماعی یک مسلمان از نگاه قرآن چیست؟

۴. قرآن چه مسئولیت‏هایی را در قبال جامعه اسلامی بر عهده یک شخص مسلمان گذاشته است؟

۵. محورهای اصلی این مسئولیت‏های اجتماعی از نگاه وحیانی چیست و چه ارتباطی با همدیگر دارند؟

۶. کارکردهای خرد و کلان از تشریع این مسئولیت‏های اجتماعی چیست؟

۷. غرض نهایی قرآن از تشریع مسئولیت‏های اجتماعی چیست؟

پیشینهٔ موضوع

مسئولیت‏پذیری اجتماعی در غرب با عنوان Social Responsibility شناخته می‏شود. این مفهوم در دنیای کنونی عمدتاً مرتبط با «مسئولیت‏پذیری اجتماعی سازمانی» (CSR)^۱ طرح و بررسی شده است؛ لذا عمدتاً دائرمدار اخلاق کسب و کار و برخورد مسئولانه در اقتصاد است و در دنیا (و کمابیش در ایران) سابقهٔ طولانی دارد.^۲

افزون بر چالش در تعریف آن، در مورد اصل ضرورت آن نیز اختلاف است^۳ و برخی آن را مورد نقادی قرار می‏دهند و وظیفه و تخصص شرکت‏های اقتصادی را در تعارض با پرداختن به CSR می‎دانند؛^۴ ولی عمده متخصصان بر آن تأکید و آن را تضمین‎کنندهٔ سود شرکت در درازمدت معرفی می‏کنند؛ علاوه بر اینکه آن را راه‎حلی برای رفع چالش‏های

کتاب آسمانی را بیش از جنبهٔ ادبی و بیانی‏اش می‏نمایاند، همین علوم و دانش نهفته در پس ظاهر آیات جدا جدایش است؛ چنان‎که گروهی از جنیان با درک بخشی از معارف بلند این کتاب به منشأ آسمانی آن پی بردند و فوراً به آن ایمان آوردند^۱ و خداوند خود به «اعجاز محتوایی و هدایتی» آن اشاره کرده است.^۲

از این جهت پژوهش حاضر نگاه حداکثری به علم دینی^۳ (علوم انسانی اسلامی) دارد و ضمن باور به تأثیرات کلان و پارادایمی گزاره‏های وحیانی، به تأثیرات خرد در ناحیه نظریه‏پردازی و محتواسازی نیز اذعان دارد.^۴

اما نگاه مدل‏پژوهانه از این جهت اهمیت دارد که مدل‏ها، ابزارهایی هندسی هستند که فهم ابعاد و روابط یک موضوع را ساده و تا اندازه‏ای همه‏فهم می‏کنند و می‏توانند با عبور از برخی جزئیات، تصویری نسبتا جامع از نقشه مفهومی یا کاربردی یک موضوع به نمایش بگذارند و حتی زمینه برای ارائه نظریه‏ای تازه را فراهم کنند. بنابراین یکی از شیوه‏های کارآمد در عرصه مطالعات موضوعی قرآن، ترسیم مدل موضوعات در قرآن کریم است و می‏توان این شیوه را به عنوان الگویی قابل تکرار برای مطالعه موضوعات برون‏قرآنی معرفی کرد.

پرسش اصلی تحقیق

این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش اساسی است که آموزه‏های قرآن کریم در ارتباط با مسئولیت‏پذیری اجتماعی افراد جامعه اسلامی، بر اساس چه مدلی قابل توصیف و تحلیل هستند؟

پرسش‏های فرعی تحقیق

پرسش‏های فرعی این پژوهش که اجزای مورد نیاز برای ترسیم مدل قرآنی را تأمین می‏کنند