199
مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن

اهمیت مسئولیت کمک به ازدواج به این دلیل است که هیچ‏گونه «مبارزه منفی» بدون «مبارزه مثبت» مؤثر نخواهد افتاد. اگر خواهان نبود انحرافات جنسی در جامعه هستیم بدون نسخه جایگزین (که ازدواج آسان است) موفقیتی حاصل نمی‏شود.

دوم، موانع مالی بر سر ازدواج است. خداوند پس از فرمان به «انکحوا»، مانع فقر و نداشتن امکانات مالی را مطرح و ضمانت می‏دهد اگر فقیر و تنگدست باشند خداوند آنها را از فضل خود بی‏نیاز می‏سازد و اسباب بی‏نیازی‏شان را فراهم می‏کند؛ چراکه به طور طبیعی، تشکیل خانواده از طرفی دامنه ارتباطات را افزایش می‏دهد و از طرفی سبب بروز و رشد استعدادها و تقویت عزم و اراده انسان‏ها می‏گردد.

دسته سوم: مسئولیت‏های فرهنگ‏سازانه

پس از مسئولیت‏هایی که رفاه و معیشت نیازمندان جامعه را پشتیبانی می‏کرد و نیز مسئولیت‏هایی که حضور و ارتباطات اجتماعی را تقویت و آسیب‏زدایی می‏کرد نوبت به مسئولیت‏هایی رسیده است که «فرهنگ اسلامی» - یا به تعبیر دیگر بینش و منش دینی اسلام - را در جامعه گسترش و ارتقا می‏دهد. البته این مسئولیت‏ها با عمومیت خود تمامی ارزش‏های انسانی و فطری را نیز شامل می‏شوند.

فرهنگ دینی، هم به اهداف مسئولیت‏های نوع‏دوستانه کمک می‏کند و هم به اهداف مسئولیت‏های پیوندسازانه. در واقع فرهنگ به شکل مطلق، خاصیت وحدت‏بخشی و انسجام‏دهی دارد و سبب همگرایی و یکپارچگی فرهنگی می‏شود. پس کمک به ارتقای آن و پررنگ کردن آن سبب افزایش همبستگی می‏شود. از دیگر سو فرهنگ اسلامی (چنان‎که در مسئولیت‏های نوع‏دوستانه گذشت) توجه خاصی به اقدامات حمایتی و خیرخواهانه دارد. بنابراین می‏توان باز ارتباط شبکه‏ای مسئولیت‏های اجتماعی قرآنی را ملاحظه نمود.

مراد از مسئولیت‏های فرهنگ‏سازانه، مجموعه تکالیف اجتماعی است که سبب تبلور و تقویت فرهنگ و سبک زندگی اسلامی می‏شود نه اینکه خود در صدد ساخت عناصر فرهنگی باشند. این مسئولیت‏ها ابزارهایی است برای آسیب‏زدایی، ترویج و تقویت دین‏مداری، در همه ابعاد اعتقادی، رفتاری و اخلاقی آن.


مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
198

می‏داند و می‏فرماید: (أَنْکَحُوا الْأَیامی‏ مِنْکُمْ؛۱ مردان و زنان بی‏همسر خود را همسر دهید).

با اینکه ازدواج یک امر اختیاری و بسته به میل طرفین است، مفهوم تعبیر «أَنْکحُوا» (آنها را همسر دهید) این است که مقدمات ازدواج آنها را فراهم سازید؛ از طریق کمک‏های مالی در صورت نیاز، پیدا کردن همسر مناسب، تشویق به مسئله ازدواج، و سرانجام پادرمیانی برای حل مشکلاتی که معمولاً در این موارد بدون وساطت دیگران انجام‏پذیر نیست. خلاصه مفهوم آیه به قدری وسیع است که هر گونه قدم، سخن و عملی در این راه را شامل می‏شود.۲

بنابراین زمینه‏سازی ازدواج افراد بدون همسر، مراتب مختلفی دارد؛ از ترویج فرهنگ ازدواج آسان (آسان‏سازی ازدواج)، حذف رسوم غیرضروری و کمک مالی به زوج‏های جوان آغاز می‏شود تا پادرمیانی و خواستگاری.

البته حل مشکل ازدواج لوازم غیرفرهنگی‏ای نیز دارد؛ از جمله حل مشکل اشتغال جوانان، حل مشکل مسکن و حل مشکل تهیه جهیزیه. بنابراین اگر جامعه نسبت به ازدواج افراد مجرد بسیج شود، تأثیرات مثبت اقتصادی نیز به همراه خواهد داشت و در مجموع نرخ بزه‏کاری جوانان نیز کاهش بسیار محسوسی خواهد داشت.

از دیگر سو کسانی که چشم و همچشمی و مسابقه در تجملات راه می‏اندازند، در واقع با سخت کردن ازدواج، عکس چنین مسئولیتی قدم برمی‏دارند.

همچنین گفتنی است کمک مستقیم به شکل‏گیری یک ازدواج خود‏به‏خود پشتیبانی بعدی افراد حمایت‏کننده را به همراه خواهد داشت؛ چراکه افرادی که در شکل‏گیری این کانون دخالت داشتند و به نوعی کمک دادند، خود را نسبت به آن صاحب مسئولیت می‏بینند و در صورت بروز مشکل یا اختلاف خانوادگی دوباره ایفای نقش می‏کنند.

جالب است که از ادامه این آیه، دو مسئله مهم دیگر نیز قابل برداشت است: اول اینکه قبل از اینکه جوانان را به پاکدامنی دعوت کنیم، باید مشکل ازدواج آنها را حل کنیم؛ در واقع

1.. نور: ۳۲.

2.. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۴۵۷.

  • نام منبع :
    مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
    موضوع :
    موضوع
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    19/08/1400
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1898
صفحه از 394
پرینت  ارسال به