مقدمه

قرآن کریم این قابلیت را دارد که هم‎پای نیازها و مطالبات روبه رشد انسان‏ها و حتی جلوتر از آنها، پاسخ‏گوی بشر باشد و معارف فزاینده‏ای را در اختیار او قرار دهد؛ چراکه قرآن تجلی علم بی‏انتهای الهی برای هدایت مستمر بشر در قالب الفاظ است.^۱

صاحب این متن از کتابش تعبیر به «العلم» کرده و فرموده است: (وَ كَذَٰلِكَ أَنزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا وَ لَئِنِ ٱتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَمَا جَاءَكَ مِنَ ٱلْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِىٍّ وَ لَا وَاقٍ؛^۲ و بدین سان آن [قرآن] را فرمانی روشن نازل کردیم، و اگر پس از آن «دانشی» که به تو رسیده [باز] از هوس‏های آنان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ دوست و حمایتگری نخواهی داشت). همچنین فرمود: (وَإِنَّك لَتُلَقَّی الْقُرْآنَ مِن لَدُنْ حَکیمٍ عَلِیمٍ؛^۳ و حقّاً تو قرآن را از سوی «حکیمی دانا» دریافت می‏داری) تا بفهماند قرآن از سرچشمه علم و حکمت او نشئت گرفته است. در جایی دیگر نیز می‏فرماید: (لکِنَِّ اللَّهُ یشْهَدُ بِما أَنْزَلَ إِلَیكَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ؛^۴ لیکن خدا به [حقانیت] آنچه بر تو نازل کرده است گواهی می‏دهد [به این شکل که] آن را همراه علم خویش نازل کرده است) که بنا بر یکی از وجوه تفسیری، «أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ» چگونگی شهادت الهی بر حقانیت قرآن را بیان می‏کند؛ به این معنا که خداوند آیات قرآن را مقرون دریای بی‏پایان علم خود فروفرستاده است لذا دانش نهفته در این آیات شاهد حقانیت آن تلقی می‏شود.^۵