موقعیت آن‏گونه رفتار کنند».^۱

ازآنجاکه این ضابطه امری وجدانی و فطری است، قرآن کریم آن را پیش‎فرض گرفته است و بر اساس آن به ترغیب رفتار ایدئال در برابر دیگران،^۲ اجتناب از رفتار نادرست در تعامل به دیگران^۳ و کیفیت‏بخشی به کمک‏های نوع‏دوستانه^۴ فرمان داده است. بنابراین در نگاه وحیانی توجه به این قاعده سبب تقویت مسئولیت‏پذیری اجتماعی و نادیده گرفتن آن سبب کاهش نرخ مسئولیت‏پذیری اجتماعی می‏گردد.

در داستان افک و توطئه منافقان برای بردن آبروی پیامبر صلی الله علیه و آله، عده‏ای از مسلمانان ساده‏لوح، نقشه منافقان را تکمیل کردند و در مسیر شایعه‏پراکنی گام برداشتند. این کار آنان سبب شد برخی مؤمنان از باب تنبیه، قسم یاد کردند به کسانی که در آن جریان گنهکار بودند کمک مالی نکنند؛ اما خداوند می‏فرماید: (وَ لَا يَأْتَلِ أُوْلُوا ٱلْفَضْلِ مِنكُمْ وَ ٱلسَّعَةِ أَن يُؤْتُوا أُولِى ٱلْقُرْبَىٰ وَٱلْمَسَاكِينَ وَ ٱلْمُهَاجِرِينَ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ وَ لْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ ٱللَّهُ لَكُمْ؛^۵ و سرمایه‏داران و توانگران از شما نباید سوگند یاد کنند که به خویشاوندان و مستمندان و مهاجران در راه خدا چیزی ندهند و باید عفوکنند و چشم بپوشند. آیا دوست نمی‏دارید که خداوند شما را بیامرزد؟)

خداوند می‏فرماید باید درباره کسانی که فریب خوردند و بازیگردان اصلی نبودند انصاف رعایت شود. آنان را ببخشید و کمک‏های نوع‏دوستانه خود را از آنان دریغ نکنید. همان‎گونه با آنان رفتار کنید که دوست دارید خداوند با شما رفتار کند. آیا دوست ندارید خداوند از سرگناهان شما درگذرد؟ پس شما هم از آنان گذشت کنید.

در آیه‏ای دیگر نیز خداوند دقیقاً از اصل «خود را در جای دیگران دیدن» استفاده می‏کند

مطلوب نیست؛ چنان‎که بدون حل تنش‏های اجتماعی و خانوادگی و... نمی‏توان انتظار جامعه‏سازی همگانی را داشت.

قرآن کریم از سویی در آیات متعدد انواعی از مسئولیت‏های اجتماعی را مستقیم و غیرمستقیم بیان کرده است و از دیگر سو کسانی را که با آیات قرآن به شکل گزینشی برخورد می‏کنند به‎شدت نکوهش کرده است و آنها را مستحق عذاب می‏داند و می‏فرماید: (كَمَا أَنزَلْنَا عَلَى ٱلْمُقْتَسِمِينَ * ٱلَّذِينَ جَعَلُوا ٱلْقُرْءَانَ عِضِينَ؛^۱ همچنان‏که (عذاب را) بر بخش‏کنندگان فرو فرستادیم. آنان که قرآن را چند پاره کردند). در ادامه خداوند می‏فرماید: «پس به پروردگارت سوگند که از همه آنان خواهیم پرسید از آنچه انجام می‏داده‏اند».^۲

همچنین خداوند پس از بیان هشت پیمان اجتماعی و دو پیمان فردی با بنی‏اسرائیل، مسئولیت‏گریزی آنها را نکوهش می‏کند و می‏فرماید: (أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْکِتابِ وَتَکفُرُونَ بِبَعْض؛^۳ آیا شما به پاره‏ای از کتاب ایمان می‏آورید، و به پاره‏ای کفر می‏ورزید؟)

جالب است که در هر دو آیه بالا، این نکوهش در ارتباط با مسئولیت‏پذیری اجتماعی مطرح شده‏اند تا نشان داده شود مسئولیت‏پذیری اجتماعی شبکه‏ای یکپارچه و بسته‏ای واحد است؛ چنان‎که خداوند از ما می‏خواهد به همه پیمان‏هایمان اعم از نوشته و نانوشته عمل کنیم.^۴ حتی فراتر از این، کل آموزه‏های دینی در تمامی ابعاد حالت به‏هم‏تنیده و مجموعه و شبکه‏ای دارند و این امری فراگیر در سرتاسر دین اسلام است.

۱۳. تأکید بر اصل «خود را جای دیگران دیدن» در مساق

ضابطه طلایی^۵ نامی مشهور برای اصلی است مشترک میان بسیاری از ادیان و فرهنگ‏ها که می‏گوید: «در هر موقعیتی تنها آن‏گونه با دیگران رفتار کن که دوست داری دیگران با تو در آن