اهداف لزوم انفاق است.

در حوزه تحکیم و ارتقای پیوندهای اجتماعی قرآن کریم تعامل نیکو با مردم، وحدت، حل تنش‏های میان افراد و گروه‏ها، مهربانی به همدیگر، پرهیز از نشر اخبار ظنی، حفظ آبروی افراد، پرهیز از انزوای اجتماعی و کمک به امر ازدواج در جامعه را مطالبه می‏کند.

همچنین قرآن کریم در قلمرو تقویت فرهنگ جامعه، امر به معروف، نهی از منکر، دعوت دیگر ملت‏ها به ایمان، تجلیل جایگاه دانش و جهاد و نیز حمایت از ارباب دین و دیانت را مورد اهتمام قرار می‏دهد. بنابراین مسئولیت‏های فرهنگ‏سازانه از نگاه وحیانی یا از سنخ هدایت، ارشاد و سفارش مستقیم یا غیرمستقیم است یا از سنخ حمایت از نهادها و متولیان فرهنگی جامعه است.

شاید علت اینکه «فرهنگ دینی» یکی از ارکان مسئولیت‏های اجتماعی وحیانی قرار گرفته این باشد که مهم‏ترین و فراگیرترین ابزار تربیتی، فرهنگ جامعه است که در تمامی نهادهای متولی تربیت، نظیر خانواده، مدرسه، رسانه‏ها و دانشگاه‏ها تأثیرگذار است و آنها را مدیریت می‏کند و حتی می‏توان از فرهنگ با عنوان یک مربی کارآمد و بسیار کاردان تعبیر کرد.

مطالبات قرآن در عرصه جامعه‏دوستی و احسان عمومی، عبارت‏اند از عدالت‏ورزی، به دوش‏گرفتن مناصب مورد نیاز جامعه، همیاری در کارهای نیک، پرداخت مالیات، صبر همگانی و حفظ محیط زیست.

در حوزه مسائل سیاسی قرآن خواهان قیام برای خدا، تشکیل حکومت اسلامی، اطاعت از رهبری، حمایت از رهبری، انتخاب کارگزاران شایسته و مشارکت فکری در اداره امور جامعه است.

توجه قرآن به مسئولیت‏های سیاسی-اجتماعی خبر از جامعیت نظام مسئولیت اجتماعی اسلامی دارد و نشان می‏دهد برخلاف قرائت سکولار از دین، قرآن به نحو شایسته دارای معارف سیاسی - اجتماعی است؛ چنان‎که اصل طرح مسئولیت‏های اجتماعی به شکل گسترده در قرآن کریم آن قرائت سکولار از اسلام را پیشتر بی‏اعتبار ساخته است.

مطالبات مبارزاتی قرآن عبارت‏اند از: دفاع از میهن، کمک به جبهه‏ها، مرزداری، حفظ و مدیریت اخبار امنیتی، توانمندسازی حکومت در برابر دشمنان و نبرد در راه آزادی مسلمانان

هنگام تزاحم میان منافع فردی و جمعی، ترجیح منافع فردی از سوی اکثر افراد در نهایت به ضرر همگان خواهد شد؛ درحالی‎که عکس آن سبب بهره‏مندی همگان می‏شود.

قرآن می‏گوید سرنوشت ملت‏ها در دست خودشان است و هیچ جامعه‏ای گرفتار جبر تاریخ نیست. اگر ملت‏ها بخواهند می‏توانند با اتحاد، سرنوشت خود را به دست بگیرند. هر جامعه‏ای برایندی دارد که به عنوان روح حاکم بر جامعه تلقی می‏شود؛ این روح حاکم، زمانی تغییر می‏کند که افراد جامعه دچار تغییر شوند. بنابراین پیش‏فرض قرآن این است که افراد جامعه می‏توانند در جامعه تأثیرگذار باشند.

از نگاه وحیانی برای نوع انسان‏ها سعادت فردی بدون وجود جامعه‏ای سعادتمند حاصل نمی‏شود؛ چراکه آدمی به طور طبیعی تا حد بسیاری تحت تأثیر محیط پیرامونی خود است و گرچه این اقتضا به سرحد جبر نمی‏رسد و اختیار آدمی را نفی نمی‏کند، ولی از نیروی تأثیرگذاری برخوردار است و چه‎بسا این همه تأکید قرآن بر مسئولیت‏های اجتماعی بر پایه همین حقیقت باشد که محیط اجتماعی نقش بارزی در سعادت فرد دارد؛ لذا برای هدایت، رستگاری و نجات افراد نباید از جو عمومی و فضای اجتماعی غفلت کرد.

طبق این پژوهش، مسئولیت‏های اجتماعی که در قرآن مورد تصریح یا اشاره قرار گرفته‏اند، به ۴۲ مورد می‏رسند که می‏توان آنها را در این شش دسته طبقه‏بندی نمود: ۱. مسئولیت‏های نوع‏دوستانه، ۲. مسئولیت‏های پیوندسازانه، ۳. مسئولیت‏های فرهنگ‏سازانه، ۴. مسئولیت‏های جامعه‏دوستانه، ۵. مسئولیت‏های سیاسی، ۶. مسئولیت‏های مبارزاتی.

نخستین مسئولیت‏های اجتماعی که در اوایل نزول قرآن مطرح می‏شوند، مسئولیت‏های نوع‏دوستانه‏اند که نشان‏دهنده اولویت آنها ولو در جوامع غیردینی است.

قرآن در قلمرو نوع‏دوستی، از سویی حمایت از اقشار ضعیف و محروم را مطالبه می‏کند و از سوی دیگر نیکی به والدین، خویشان، همسایگان دور و نزدیک، دوستان و همکاران نزدیک را.

فقرزدایی تنها یکی از اهداف کمک‏های مالی انسان‏دوستانه است و رشد انفاق‎کننده به عنوان هدفی بالاتر نیز مطرح است. همچنین عدالت اقتصادی و نفی شکاف طبقاتی نیز از