305
مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن

خداوند درباره این مسئولیت مهم می‏فرماید: (وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِباطِ الْخَیلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَاللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ؛۱ هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها (دشمنان)، آماده سازید! و [همچنین] اسب‏های ورزیده [برای میدان نبرد]؛ تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید).

بر اساس این آیه مسلمانان وظیفه دارند با چشم‏انداز بازدارندگی در تمامی عرصه‏های نظامی خود را تقویت کنند و حتی در بعد فردی و فراگیری آموزش‏های نظامی نیز هر یک از افراد جامعه ایمانی یک رزمنده چابک باشد؛ یعنی توانمندسازی خود برای مبارزه نیز سطحی از این مسئولیت تلقی می‏شود.

همچنین این آیه می‏گوید نقطه پایانی مسئولیت افزایش قدرت بازدارندگی نظام اسلامی آنجاست که دشمنان دین و مملکت از تعرض ناامید گردند و چشم طمع آنها کور شود و از حمله احساس وحشت کند. بنابراین موازنه قدرت، حداقل مطلوب است؛ چراکه در کمتر از آن بازدارندگی و ارعاب دشمنان تحصیل نمی‏شود. ادبیات به‎کاررفته در آیه نشان می‏دهد دستیابی به پیشرفته‏ترین سلاح‏های روز دنیا باید در دستور کار جامعه و نظام اسلامی باشد و پیوسته باید در این زمینه روزآمد و در حال تلاش باشند.

البته ممکن است این پرسش مطرح شود که آیا این دستور سبب افزایش رقابت تسلیحاتی و تهدید امنیت جهانی نمی‏شود؟ پاسخ این است که رقابت تسلیحاتی وقتی تهدیدی برای امنیت جهان تلقی می‏شود که در بست توسط دولت‏های مستکبر، سلطه‏گر و استعماری انجام شود. اما وقتی جامعه و دولت اسلامی یک پایه این رقابت باشد، با در اختیار داشتن مدرن‏ترین تسلیحات و افزایش روزانه توان تسلیحاتی خود و حتی داشتن دست برتر در تمام جهان، لنگر امنی برای جهان خواهد بود؛ چراکه از یک سو آنان به حکم آموزه‏های دینی خود اجازه ندارند این تسلیحات را جز برای دفاع از خود یا دیگر مستضعفان و مظلومان به کار بگیرند؛ و از دیگر سو آنان فسادانگیزان جهانی را کنترل می‏سازند و امکان سلطه‏گری آنان را محدود می‏کنند. لذا اتفاقا این تکلیفِ اهل ایمان، امنیت جهانی را بیشتر

1.. انفال: ۶۰.


مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
304

خبری [حاکی‏] از امنیت یا وحشت به آنان برسد، انتشارش دهند؛ و اگر آن را به پیامبر و اولیای امر خود ارجاع کنند، قطعاً از میان آنان کسانی‏اند که [می‏توانند درست و نادرست‏] آن را دریابند).

خداوند در این آیه از اهل ایمان می‏خواهد اخبار امنیتی را به جای انتشار در فضای جامعه، به رأس هرم قدرت (رهبر الهی جامعه) و متولیان امر ارجاع دهند تا کسانی که دانش و مهارت ریشه‏یابی و شکافتن امور را دارند، معلوم کنند کدام خبر حقیقت دارد و کدام‏یک ساخته دشمن و توطئه است. به این ترتیب امنیت روانی و آرامش عمومی تأمین، و توطئه دشمنان خنثا می‏گردد.

همچنین با توجه به این آیه می‏توان گفت: مرز میان شایعه‏پراکنی و اطلاع‏رسانی، تأیید مقامات مسئول است؛ یعنی خبررسانی‏هایی که قبل از تعیین تکلیف مقامات مسئول صورت می‏گیرد مصداق شایعه‏پراکنی و مذموم است، هرچند خبر در واقع صادق باشد. ولی پس از بررسی مقامات مسئول و اتخاذ تدابیر لازم، اعلان خبر مصداق اطلاع‏رسانی خواهد بود.

۵. توانمندسازی نظام اسلامی در برابر دشمنان

مبارزه بالفعل در میدان دفاع، مرزداری و اقدام مناسب در جنگ روانی تضمین‎کننده امنیت پایدار جامعه نیست؛ چراکه پایان هر نبرد دفاعی، سرآغازی (ولو با فاصله) برای نبردی دیگر است؛ چنان‎که دغدغه تعرضات مرزی نیز دائما سطح هشدار بالایی را مطالبه می‏کند و هزینه روحی و مادی بالایی را به همراه دارد.

خداوند برای کاهش هزینه‏های مبارزاتی که نه‎تنها هزینه مالی و اقتصادی دارد بلکه بیش از آن، هزینه‏های جانی، روانی، اجتماعی و سیاسی در پی دارد، راهکاری بادوام و بلندمدت را پیش‏بینی کرده است و آن تشریع مسئولیت توان‏مندسازی نظام اسلامی در برابر دشمنان و افزایش توان بازدارنگی آن است.

این مسئولیت گرچه در درجه نخست متوجه دولتمردان نظام اسلامی است، اما با توجه به مراتب مسئولیت‏پذیری (که پیش‏تر گذشت) همه افراد جامعه را به نوعی درگیر می‏سازد.

  • نام منبع :
    مدل مسئولیت پذیری اجتماعی قرآن
    موضوع :
    موضوع
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    19/08/1400
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2100
صفحه از 394
پرینت  ارسال به