193
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

زنی، زنجیرزنی و قمه زنی را تنها از باب عزاداری و زنده نگه داشتن نام حضرت سیدالشهدا علیه السلام انجام می‌‌دهند نه برای احساس یگانگی با شهدای کربلا و یا همراهی با امام آن‌طور که در مسیحیت وجود دارد. همین‌طور آنها از بعضی غذاها و نوشیدنی‌های مربوط به این مراسم ‌صرفاً برای تبرک جستن استفاده می‌‌کنند نه یکی شدن با امام علیه السلام. شیعه تنها به پاس احترام پیشوایان خود و پیشتازان دین خدا و به منظور ابراز محبت بى شائبه خود نسبت به آنان، به آن آثار تبرک مى جویند. از آن جا که قبور و حرم‌هاى مطهر پيامبر خدا صلی الله علیه و اله و اهل بيت ایشان علیهم السلام منتسب به آنان است، علاقه‌مندى به آستان بلندشان و برکت يافتن از قبور پاکشان، جزء سنت‌هاى دينى شده است، حال چه به صورت دست کشيدن و لمس کردن، چه بوسيدن و چه صورت بر قبور و آستان آنان نهادن و یا استفاده از اغذیه منتسب به آنان.

۱.۱.۳. نگاه هنری مطلق به تعزیه

چلکوفسکی به مراسم تعزیه نگاهی هنری صرف دارد و به عنوان یک نمایش و تئاتر به آن می‌‌نگرد. او بر همین اساس تنها به جنبه‌‌های هنری تعزیه ‌تأکید دارد و در شرح خود از تعزیه با مقایسه میان نمایش غربی و تعزیه، تنها به عوامل مؤثر در کمال یا نقص یک نمایش مثل شکل صحنه، لباس‌های بازیگران، وسایل صحنه و تشریفات موجود در حواشی آن می‌‌پردازد.۱ ایشان در مدل نگاه خود به این مراسم نیز دچار خطا شده است. تعزیه جزئی از مراسم عزاداری شیعیان است و یک شیعه به آن نگاه جدی هنری ندارد. چه شخصی که نقشی را در تعزیه ایفا می‌‌کند و چه شخصی که به تماشای این نمایش می‌‌نشیند، برای صواب شرکت در مراسم عزاداری سیدالشهدا علیه السلام این عمل را انجام می‌‌دهند نه ‌صرفاً دیدن یک نمایش تراژیک و

1.. Chelkowski, Shi’ism, p. ۱۶۷-۱۶۸.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
192

مثل اینکه کربلا در زمان حاضر می‌تواند دوباره ایجاد شود و آنها می‌توانند در شهادت امام سهم داشته باشند».۱

و یا آن‌طور که در مورد قبل گفتیم با دیدن خود در آینه‌‌های نصب شده بر روی نخل می‌‌توانند چنین احساسی در خود ایجاد کنند: «مردم می‌توانند تصویر خودشان را در آینه‌هایی که تخت روان حسین (نخل) را پوشانده است، ببینند و از این طریق می‌توانند خود را همراه حسین علیه السلام مشاهده کنند».۲

و یا در مورد مداحی روضه‌خوانان آورده است: «آنها در شنوندگانشان احساس یگانگی بسیار شدیدی را بر می‌انگیزند چنان که آنها با رنج شهدا (کسانی که تک تک آنها به عنوان واسطه (شفیع) در روز قیامت به کار می‌روند) یکی می‌شوند».۳

به نظر می‌رسد این نگرش او نشأت گرفته از آموزه «عشای ربّانی» در مسیحیت باشد. «عشاء ربّانی» موضوعی است که تمام مسیحیان عالم بدون استثناء به آن اعتقاد دارند و به آن عمل می‌‌کنند. مسیحیان معتقدند شب آخری که عیسی مسیح در میان حواریون بود به آنان نان فطیر و شراب خورانید و عنوان کرد که این نان همان تکه‌های بدن من هست و آن شراب را هم عیسی مسیح به عنوان خون خود به آنها داد تا بنوشند. در واقع، مسیحیان اعتقاد دارند که حواریون با خوردن آن نان (به عنوان گوشت عیسی مسیح) و آن شراب (به عنوان خون عیسی مسیح) جزئی از خود عیسی مسیح و یا در حقیقت، خود عیسی مسیح شده‌‌اند و این عمل یکی از واجبات در تمام فرق مسیحی است و به شدت به آن اعتقاد دارند! به عبارت دیگر مسیحیان معتقدند با خوردن نان و شراب با مسیح یکی شده و حتی خود عیسی مسیح می‌‌شوند.۴

اما در مورد شیعیان این مسئله صادق نیست. گفتیم که شیعیان مراسمی مانند سینه

1.. Chelkowski, Shi’ism, p. ۱۵۷.

2.. Ibid.

3.. Ibid., p. ۱۶۳.

4.. گلن و مرتن، کتاب مقدس (انجيل مرقس)، باب ۱۴، آيۀ ۲۱-۲۵.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 266
صفحه از 302
پرینت  ارسال به