بدون بررسی فلسفه مؤاخات و ‌‌تأثیر آن در جامعه قبیله‌‌ای عرب، آورده است:

«بر اساس دیدگاه شیعه، حضرت علی علیه السلامنه تنها به خاطر فضیلت توافقی(برادری)، بلکه به خاطر خویشاوندیِ آینده با حضرت محمد صلی الله علیه و الهجانشین پیامبر صلی الله علیه و الهشده است؛ یعنی او هم مطابق اصل قدیمی «ارث بردن خانوادگی» و هم بر اساس اصل جدید «ارث بردن برادری» از حضرت محمد صلی الله علیه و الهارث می‌برد».^۱

مسئله مؤاخات از دو جنبه «اجتماعی» و «حقوقی» قابل بررسی است.

الف) جنبه اجتماعی

در بررسی چراییِ ایجاد مؤاخات و برادری در روزهای آغازین ظهور اسلام از بُعد اجتماعی، لازم است به فرهنگ و آداب قبیله‌‌ای و خانواده‌‌ای توجه شود، زیرا روابط اجتماعی آن روز بر اساس ساختار قبیله‌‌ای رقم خورده بود. یکی از اصول اساسی حاکم بر روابط قبیله‌‌ای جزیرة‌‌العرب، حمایت اعضای قبیله از یکدیگر و یا حمایت قبایل هم‌‌پیمان از یکدیگر بوده است، به‌‌طوری‌‌ که در سایه همین رفتار، یکی از تلخ‌‌ترین رویدادهای تاریخ بشر، یعنی جنگ ۱۲۰ ساله اوس و خزرج رقم خورد.

در چنین شرایطی اسلام ظهور کرد و این دینِ نوظهور نیازمند حمایت مردمی بود. تحقق حمایت مردمی با اخلاق قبیله‌‌ای غیرممکن به نظر می‌‌رسید؛ از این رو، پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهبا استفاده از روحیه حمایت قبیله‌‌ای و با ایجاد باوری نو بر اساس رابطه دینی، نظام اجتماعی جدیدی را رقم زد تا بر اساس آن، برادران دینی از یکدیگر حمایت کنند.

علامه طباطبایی ذیل آیه ۷۲ سوره انفال^۲ نتیجه رابطه دینیِ ایجاد‌‌شده به دست پیامبر

ائمه علیهم السلامبه آن‌ها رسیده است.

بنابراین، اعتقاد شیعه به انتقال وراثت ائمه علیهم السلام، منشأ قرآنی و روایی داشته و متأثر از فرهنگ عرب جاهلی نیست؛ یعنی پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهو ائمه علیهم السلامدر اثر الهام از قرآن و ارتباط با عالم غیب، به شناختی از قوانین تکوینی دست یافته‌‌اند که بیان‌‌گر چگونگی ارتباط نسل‌‌ها با یکدیگر بوده است. چنین شناختی علاوه بر دلالت بر جامعیت علم پیامبر خدا صلی الله علیه و الهو ائمه علیهم السلام، شاهدی بر مرتبط نبودن باور خرافی جاهلیت عرب با عقاید مبتنی بر قرآن و روایتِ شیعه است.

بعد از بررسی کلی مسئله وراثت از دیدگاه شیعه، به ارتباط ژنتیکی حضرت علی علیه السلامبا پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهاشاره می‌‌کنیم. بر اساس روایاتی که اشتراک وجودی پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهو ائمه علیهم السلامرا مطرح کرده‌اند، ارتباط ژنتیکی حضرت علی علیه السلامو پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهبا نظریه خلقت نوری بیان شده است.

بر اساس این نظریه، نوری که پیش از خلقت حضرت آدم علیه السلامخلق شده بود، از طریق نسل‌های گذشته به حضرت عبدالمطلب رسیده و در این انتقال به دو جزء نوری مساوی تقسیم شده است؛ از این رو، در روایت آمده است: «انا و علی من شجرة واحدة و سایر الناس من شجرة شتی»^۱؛ در حقیقت، تعبیر ارتباط ژنتیکی نوعی تسامح در تعبیر است، وگرنه عینیت خلقت نوری با ارتباط ژنتیکی میان حضرت علی علیه السلامو پیامبر اسلام صلی الله علیه و الهبه پژوهش بیشتری نیاز دارد که در این تحقیق نمی‌‌گنجد.

۳‌. ۱. ۴. وراثت مؤاخاتی

یکی از موضوعات مطرح‌‌شده، مؤاخات و ‌‌تأثیر سیاسی - اجتماعی آن است. روبین