هستند که نام سه امام از دوازده امام، محمد است.۱ استفاده از نام مستعار برای ائمه [علیهم السلام] و دیگر شخصیتهای برجسته، در سایر اَشکال مکتب تشیع شایعتر بود. برای مثال، در مراحل اولیه شورش عباسیان، برای مخفی نگاه داشتن هویت برخی از فرستادگان امام، از اسم مستعار استفاده میشد.۲ در اوایل جنبش فاطمیان، به همین صورت از نام مستعار برای حفاظت از برخی رهبران بهره میبردند.۳
ضرورت مخفی نگاه داشتن نام امام دوازدهم [عج] با غیبت وی ارتباط نزدیکی دارد. شایعترین دلیلی که برای این کار حیاتی در تاریخ شیعی اقامه شده، ترس امام [علیه السلام] از جان خویش است.۴ در اینجا نیز محدثان شیعی، سیرهای را ذکر میکنند: مثلاً، گفته میشود که ادریس نبی [علیه السلام] هنگامی که جانش در خطر بود،
1.. که، علاوه بر مهدی [عج] به باقر[ علیه السلام] و تقی[ علیه السلام] نیز اشاره میکند. ر.ک: شیخ صدوق، کمال الدین، ص۲۶۴، ۳۰۵، ۳۰۶، و در کل، بحثی که در اثر زیر آمده است:
Amir-Moezzi, Le guide divin dans le shi‘isme originel: aux sources de l‘ésotérisme en Islam, p. ۲۵۷-۲۶۳.
2.. از اینرو امام محمدبنعلیبنعبداللّه[ علیه السلام] به فرستادگان خود میگوید اگر در مورد نام وی از آنها سؤال کردند باید پاسخ دهند «ما در [حال] تقیّه هستیم و به ما امر شده نام امام خود را مخفی نگاه داریم». کنیه ابومحمد را به عنوان هویت جعلی وی برای فرستاده خود، ابو الکریمة، معین کرد و به او گفت ماهیت مأموریت عباسیان را تنها برای کسانی برملا کند که آنها را مورد اعتماد میداند (اخبار الدولة العباسیة و فیه اخبار العباس و وُلده، ص۲۰۳-۲۰۴؛ همچنین ر.ک: ص۱۶۶ـ۱۶۷، ۱۹۴، ۱۹۹ـ۲۰۰، ۲۱۴، ۲۶۸).
3.. Nagel, "Die Urǧuza al-Muḫtara des Qaḍi an Nu‘man", WI, ۱۵, ۱۹۷۴, p. ۹۶-۱۲۸, at p. ۱۱۲, n. ۳, H. Halm, Das Reich des Mahdi, München, ۱۹۹۱, p. ۶۲, ۶۵, ۱۴۶.
4.. مانند کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۳۸، ش۹، ص۳۴۰، ش۱۸؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۴۴۹؛ مرتضی، الفصول المختارة، ص۷۶-۸۱، ۲۶۶-۲۶۹؛ همو، المقنع فی الغیبة، ص۱۵۵-۲۳۸، در ص۲۰۰-۲۰۱؛ کراجکی، کنز الفوائد، ج۱، ص۳۷۰ (غیبت به عنوان مثالی ذکر شده که طی آن تقیّه، تکلیف (واجب) است)؛ شیخ طوسی، الغیبة، ص۶۱-۶۳؛ Sachedina, Islamic Messianism, p. ۱۰۳-۱۰۴، و در کل
Kohlberg, "From Imamiyya to Ithnā-‘Ashariyya", p. ۵۲۱-۵۳۴, repr. in Belief and Law in Imāmī Shī‘ism.