207
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

نماینده معنایی در پس ظاهر خود هستند، چنین کاری از سوی نویسنده کاری جدید و بدیع بوده است. وی بعضی از نمادها را بررسی کرده و معنا و پیام آن را البته از دیدگاه خود مورد تحلیل و بررسی قرار می‌‌دهد.

نکته مهم در این مسئله آن است که ایشان مبنای خاصی در نمادشناسی خود اتخاذ کرده‌‌ که سبب به خطا رفتن او در بعضی از موارد شده است. به این مورد در قسمت کاستی‌های روشی پرداخته‌‌ایم. البته این مشکلات چیزی از ارزش‌های این روش‌های جدید نمی‌‌کاهد بلکه پژوهش‌گر باید با در نظر داشتن خطاها در این مسیر از تکرار اشتباهات بپرهیزد.

نتایج پژوهش

مقاله «مراسم عزاداری رایج در شیعه» با ساختاری خوب و نگارشی بی‌‌طرفانه نوشته شده است. نویسنده در مراسم عزاداری حاضر بوده و به عنوان یک ناظر بیرونی به این برنامه‌‌ها نگاه می‌‌کرده است. به علاوه وی در تحلیل خود از مراسم سوگواری شیعه از نمادشناسی استفاده کرده است که رویکرد جدیدی در این عرصه می‌‌باشد و پژوهشگران این حوزه می‌توانند با به‌کارگیری این روش، مفاهیم جدیدی را در این بخش عرضه نمایند.

نویسنده در نگاه نمادگرای خود دچار افراط شده که به تبع موجب تحلیل‌‌هایی نادرست از این نمادها گردیده است. اشتباهات وی نیز به جهت عدم مراجعه وی به مصادر روایی شیعه و مقاتل و هم‌چنین بی‌‌توجهی ایشان به فرهنگ عامه در باب عزاداری بوده است. او می‌توانست با تعدیل مبنای خود در معناشناسی که بر پایه


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
206

به عبارت دیگر او براساس سخن‌ها و نوشته‌های دیگران به نوشتن چنین مقاله‌ای دست نزده بلکه خود در عزاداری‌ها شرکت کرده و بدون واسطه به کاوش در آنها پرداخته است.

در شرح حال وی آمده است که درباره تعزیه مطالعات زیادی داشته و سفرهای زیادی نیز در این‌باره کرده است: «بسیار درباره تعزیه مطالعه کردم، به واتیکان سفر کردم تا بزرگ‌ترین کتابخانه تعزیه در دنیا را ببینم. سفیر ایتالیا در ایران در سال‌های ۱۹۵۰-۱۹۵۵م نیز عاشق تعزیه بود و این کتاب‌ها را جمع‌آوری کرده و به کتابخانه واتیکان سپرد. ۱۰۵۵ نسخه تعزیه در واتیکان نگهداری می‌شود که تنها متعلق به ایران است. از ایران تا کارائیب سفر کردم تا گسترش تعزیه را بیابم».۱

همان‌طور که ملاحظه می‌‌کنید او در باب عزاداری شیعه به خوانده‌‌ها و شنیده‌‌های خود اکتفا نکرده و تمام آن‌چه را که نوشته است، به عینه دیده و در مراسم و به خصوص تعزیه‌‌ها در سراسر دنیا - از ایران تا ترینیداد و توباگو- شرکت نموده است.

۲.۵. استفاده از نمادشناسی در شناخت باورها

چلکوفسکی در تحلیل مراسم عزاداری و نمادهای مربوط به آن از دانش نمادشناسی۲ استفاده کرده است. از آن‌جا که به طور قطع هریک از این نمادها،

1.. گفت‌وگو با پیتر چلکوفسکی شرق‌شناس آمریکایی: عاشق ایران و تعزیه هستم، روزنامه ایران، ص۱۸.

2.. نمادشناسی یا نشانه‌شناسی (Semiology) مطالعه نشانه‌ها و نمادها است. این رشته با سخنرانی‌های زبان‌شناس سوئیسی فردینان دو سوسور در دانشگاه ژنو آغاز گشت. او با رد انگاره سنتی که رابطه میان واژه و شئ را یک رابطه حقیقی می‌دانست، برای نخستین‌بار به دلخواه بودن آن اشاره کرد. او هر پیوند ذاتی میان واژه و شئ و هم‌چنین واژه و مفهوم را نادرست خواند و این پیوند را زاده یک هم‌گرایی و هم‌رأیی اجتماعی دانست. او در «درس زبان‌شناسی عمومی» در توضیح نشانه‌شناسی می‌گوید: «می‌توان علمی را تصور کرد که به مطالعه زندگی نشانه‌ها در یک جامعه بپردازد». این علم بخشی از روان‌شناسی اجتماعی و در نتیجه روان‌شناسی عمومی خواهد بود. نشانه‌شناسی معلوم می‌کند که نشانه‌ها از چه تشکیل شده‌اند و چه قوانینی بر آن‌ها حکم‌فرماست.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 477
صفحه از 302
پرینت  ارسال به