۱۲.نقد انگاره چلکوفسکی در عزاداری شیعه

سیدرضا قائمی
علی راد

مقدمه

پژوهه حاضر نقد مقاله «مراسم عزاداری رایج شیعه»^۱ نوشته «پیتر چلکوفسکی» است. نگاه ایشان به مراسم عزاداری شیعه، با وجود بی‌طرفانه نگاشتن او، همانند نگاه بسیاری از مستشرقان، کاستی‌هایی دارد. او با بیانی توصیفی به شرح مراسم‌‌ عزاداری در نواحی مختلف شیعه‌نشین جهان می‌‌پردازد. مبنای وی در بررسی این برنامه‌‌ها بر نگاه نمادین یک ناظر بیرونی و بدون کمک گرفتن از آموزه‌‌ها و مصادر شیعه استوار است. یکی از راه‌های شناخت باورهای یک جامعه بررسی نمادهای موجود در آن محیط است که نویسنده از این روش در تحلیل‌های خود استفاده کرده است. نوشتار حاضر در صدد اثبات این امر است که چنین روشی نمی‌‌تواند بیان درستی از شعائر و آموزه‌‌های شیعه ارائه نماید و با کاستی‌ها و مشکلاتی همراه است.

از آن‌جا که نقد یک اثر به معنای رد آن نیست بلکه به معنای ارزیابی و وارسی نوشته است، لذا این پژوهه در ابتدا کاستی‌ها و نقاط ضعف آن را بیان می‌‌کند و

۷. Chelkowski, Peter J., ‘Iran Mourning Becomes Revolution’, in Asia, New York, May/June ۱۹۸۰.

۸. Chelkowski, Peter J., Ta‘ziyeh: Ritual and Drama in Iran, New York and Tehran, ۱۹۷۹.

۹. Chrarah, Waddah, Transformations d’une manifestation religieuse dans un village du Liban-sud (Ashura), Beirut, ۱۹۶۸.

۱۰. Lassy, Ivan J., The Muharram Mysteries among the Azerbaijan Turks of Caucasia, Helsingfors, ۱۹۱۶.

۱۱. Maatouk, Frédéric, La Representation de la mort de l’Imam Hussein à Nabatieh (Liban-Sud), Beirut, ۱۹۷۴.

۱۲. Mahdjoub, Muhammad Djafar, ‘From Fazā’il-khvānī and Manāqib-khvānī to Rawzah-khānī’, in Iran Nameh, A Persian Journal of Iranian Studies, Washington, D.C., Spring ۱۹۸۴.

۱۳. Marr, C. M., ‘Moharram’, in Tradicionalnaya Kultura Pieredney i Srednev Azyi, Sbornik Muzey Antropologii i Etnografii, Leningrad, ۱۹۷۰.

۱۴. Monchi-Zadeh, Davoud, Ta‘ziya des Persischen Passionsspiel, Upsala, ۱۹۶۷.

۱۵. Naqvi, Sadiq, Qutb Shahi Ashur Khanas of Hyderabad City, Hyderabad, ۱۹۸۲.

۱۶. Olearius, Adam, Relation du voyage...͗, Schleswig, ۱۹۵۶.

۱۷. Tabibi, Hechmatolla, ‘Ceremonies traditionnelles du naxl a Natanz’, Objets et Mondes, Musée de l’Homme, Paris, ۱۹۷۷.

۱۸. Thaiss, Gustav, ‘Religious Symbolism and Social Change: The Drama of Hussein’, in Nikki R. Keddie (ed.), Scholars, Saints, and Sufis, Berkeley, ۱۹۷۸.

۱۹. Von Grunebaum, G. E., ‘The Tenth of Muharram’, in Muhammadan Festivals, London, ۱۹۵۸.