157
کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم

بر پشت خود می‌زنند (زنجیرزنی)، و گروه‌های دیگری چنان شمشیر یا چاقو بر سر خود می‌زنند که بر صورت، گردن و سینه‌شان خون جاری می‌شود (شمشیرزنی).

بعضی نیز با سنگ، به خودْرنجاندنِ تعالی‌بخش مبادرت می‌ورزند. همه این کارها برای نشان دادن اندوه‌شان از جراحات وارده به شهدای ‌کربلا انجام می‌شود.

این خودْرنجاندنِ تعالی‌بخش، کوششی است برای هم‌دردی با حسین [علیه السلام] چنان که گویی ای کاش  [حادثه] ‌کربلا دوباره در همین زمان اتفاق می‌افتاد و آنها می‌توانستند در مصائب شهادت امام [علیه السلام] سهیم باشند.

بزرگ‌ترین حرکت دسته‌جمعی، همیشه در روز عاشورا انجام می‌شود. هر بخش (ناحیه) از هر شهر یا شهرک برای اجرای مراسم، نوبت خاص خودش را دارد. حرکت‌های دسته‌جمعی در یک توالی از پیش تعیین‌شده به هم ملحق شده و در مکانی مشخص پایان می‌یابند.۱

مهم‌ترین چیزی که همیشه در دسته حمل می‌شود عَلَم است، که نماد پرچم حسین [علیه السلام] در ‌کربلا می‌باشد.۲ این مقدس‌ترین شیء، باعث می‌شود که حضّار احساس کنند حقیقتاً در ‌کربلا در حال جنگ‌اند. در شبه‌قاره هند و پاکستان، دسته‌های مخصوصی وجود دارد که فقط عَلَم حمل می‌کنند. حرمت عَلَم‌‌ همگانی است و بناهای مخصوصی، به عنوان صندوق اشیای متبرکه، برای نگهداری آنها ساخته شده است.

عَلَم‌ها عموماً از تیرهای فلزی ساخته می‌شوند که با پرهای زینتی، اشیای مقدس، پارچه‌های رنگارنگ گلدوزی‌شده و ابریشمی، ماهرانه تزیین شده‌اند. طول بعضی از آنها تقریباً ۱۰ فوت است، اما اندازه‌های‌ متفاوتی دارند.۳

1.. Von Grunebaum, ‘The Tenth of Muharram’, in Muhammadan Festivals, p. ۸۵-۹۴. Peter Chelkowski, Ta‘ziyeh: Ritual and Drama in Iran, Monchi-Zadeh, Ta‘ziya des Persischen Passionsspiel.

2.. ر.ک: تصویر شماره ۲.

3.. Marr, ‘Moharram’, in Tradicionalnaya Kultura Pieredney i Srednev Azyi, Sbornik Muzey Antropologii i Etnografii, p. ۳۱۳-۳۶۶.


کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
156

راهپیمایی‌های گروهی، به رایج‌ترین شکل مراسم برای حسین [علیه السلام] در سراسر دنیا و در نقاطی بدل شده که فاصله آنها از کربلا مانند مَدرَس در جنوب هند، تا پورت آو اسپاین۱ در  [جمهوری] ترینیداد۲ است.

۱. ایران

مراسم حرکت دسته‌جمعی معمولاً در ماه محرم و ماه پس از آن یعنی صفر، به ویژه در دهم محرم (عاشورا) و بیستم صفر، معروف به اربعین یا چِلِّه - چهلمین روز پس از درگذشت حسین [علیه السلام] - برگزار می‌شود. اعمالی که در خلال این حرکت انجام می‌شود، لباس‌ها، چیزهایی که حمل می‌شود و موزیک زمینه، ممکن است نه تنها بین دو کشور، بلکه بین دو ناحیه نیز متفاوت باشد.

در ایران این حرکت‌های دسته‌جمعی دسته عزاداری نامیده شده و در خیابان‌ها، میادین عمومی و حومه شهرها انجام می‌شود. این حرکت‌ها می‌توانند به صورت راهپیمایی‌های ساده یا نمایش‌هایی مفصّل باشند، که طی آنها شخصیت‌ها لباس‌هایی رنگارنگ پوشیده، و یا راه می‌روند و یا بر اسب‌، شتر و یا تخت روان سوار می‌شوند.۳ تابلوهای پرشور (سیّار) و نشان‌دهنده منظره آن فاجعه و بدن‌های خونین قطعه‌قطعه، با نوحه‌ْسرایی، دسته‌های موزیک، خواندن  [شعر] و طبل همراه می‌شوند. این دسته‌ها در حالی که مردان خود را تازیانه می‌زنند، به حرکت در می‌آیند. ظاهراً مؤلفه‌های اصلی یکی است، اما شیوه‌های خودْرنجاندنِ تعالی‌بخش مختلف است. برخی با دست بر سینه خود می‌کوبند (سینه‌زنی)، دیگران با زنجیر

1.. Port of Spain : پایتخت بندریِ جمهوری ترینیداد و توباگو (و.).

2.. Trinidad and Tobago : جمهوری ترینیداد و توباگو، کشوری واقع در دریای کارائیب در شمال آمریکای جنوبی (و.).

3.. ر.ک: تصویر شماره ۱.

  • نام منبع :
    کلام شیعه در پژوهش‌های غربی - دفتر دوم
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 525
صفحه از 302
پرینت  ارسال به