37
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

فصل دوم: خاندان اعین

به فرزندان و نسل ‌اَعیَن بن‌سنسن، خاندان اعین گفته می‌شود. اعین بن‌سنسن ذریه ‌فراوانی داشت که از عالمان و راویان کوفه بودند؛ از جمله می‌توان به زرارة بن‌اعین و عبداللّه‌‌ بن‌بکیر، از اصحاب اجماع، اشاره کرد. آل‌اعین نخست بر غیر مذهب اهل‌بیت علیهم السلام بودند و سپس در دوره‌های ‌بعد به تشیع گرویدند.۱ این خاندان در زمینه معارف دینی، از دوران امام سجاد علیه السلام تا وفات ابوغالب زراری، در سال ۳۶۸ ق،۲ فعال و مؤثر بودند و تلاش فراوانی برای فراگیری و نشر آموزه‌های ‌اهل‌بیت علیهم السلام از خود نشان دادند.۳

1.. ابوغالب زراری، رسالة ابى‌غالب، ص۱۳۵.

2.. نجاشی، رجال، ص ۸۳ ۔ ۸۴.

3.. برای نمونه: حدثنی حمدویه بن نصیر، قال حدثنی یعقوب بن یزید، عن الحسن بن علی بن فضال، عن ثعلبة بن میمون، عن بعض رجاله، قال، قال ربیعه الرأی لأبی عبداللّه علیه السلام ما هؤلاء الإخوة الذین یأتونك من العراق و لم أر فی أصحابك خیرا منهم و لا أهیأ قال أولئك أصحاب أبی، یعنی ولد أعین (کشی، اختیار معرفة الرجال، ص ۱۶۱)؛ روی عن بكیر بن أَعین عن أَخیه زرارة قال قلت لأَبی عبداللّه علیه السلام جعلنی اللّه فداك أَسأَلك فی الحج منذ أَربعین عاما فتفتینی فقال یا زرارَة بیت یحج قبل آدم علیه السلام بأَلفی عام ترید أَن تفنى مسائله فی أَربعین عاما (شیخ صدوق، من ‏لایحضره ‏الفقیه، ج۲، ص ۵۱۹).


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
36

به همراه هشام بن‌حکم، اصلی‌‌ترین متکلمان مدرسه کوفه بودند و نظریات کلامی‌شان تا مدت‌ها مورد توجه اصحاب امامیه بود.۱ درخواست اصحاب برای مناظره هشام بن‌حکم و هشام بن‌سالم ۲ و نیز عرضه همزمان اندیشه توحید آنان به ائمه علیهم السلام، ۳ شاهد روشنی بر اهتمام امامیه به اندیشه‌های ‌هشامین در آن عصر است.

هشام بن‌حکم را باید مهم‌ترین نظریه‌پرداز و جریان‌ساز این عصر دانست. دلیل این مدعا را باید در سه مسئله جست: ۱. انبوه نظریات منتسب به وی در کتب فِرق، تقریباً در تمام مسائل کلامی؛۴ ۲. داشتن ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تألیفات متعدد۵ و ۳. پرورش شاگردان فراوان، به طوری که تنها جریان نظریه‌پرداز امامیه در قرن سوم، جریان هشام بن‌حکم است.۶

1.. برای نمونه نک: نجاشی، رجال، ص ۲۱۹۔۲۲۰.

2.. کشی، اختیار معرفة الرجال، ص ۲۷۹۔۲۸۰.

3.. حدثنا علی بن محمد رفعه عن محمد بن الفرج الرخجی قال كتبت إلى أبی الحسن علیه السلام أسأله عما قال هشام بن الحكم فی الجسم و هشام بن سالم فی الصورة فكتب علیه السلام دع عنك حیرة الحیران و استعذ باللّه من الشیطان لیس القول ما قال الهشامان (کلینی، الکافی، ج۱، ص ۱۰۵؛ برای نمونه بیشتر نک: همان، ص ۱۰۵۔۱۰۶).

4.. اشعری، مقالات الاسلامیین، ص۳۱۔ ۶۴.

5.. نجاشی، رجال، ص ۴۳۳۔۴۳۴.

6.. برای مطالعه بیشتر در این زمینه نک: سامی النشار، نشأة الفکرالفلسفی فی الاسلام، ص ۸۸۳ ؛ فان.اس، علم الکلام و المجتمع، ج ۱، ص ۵۴۵۔۵۵۴.

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 935
صفحه از 208
پرینت  ارسال به