17
اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین

آثار و اندیشه‌های کلامی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زرارة بن اعین» که در سال ۱۳۹۰‌ش در دانشگاه ادیان قم-ایران از کارهای پژوهشی جدیدتر در این باره محسوب می‌شود.۱ حال با توجه به هدف این پژوهش که تلاش می‌کند با رویکرد تاریخی- تحلیلی به بررسی همه اندیشه‌های کلامی خاندان اعین بپردازد، روشن می‌شود که در بین ‌‌‌‌‌پژوهش‌های صورت گرفته، تاکنون پژوهش جامعی که به سیر تطور ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌همه اندیشه‌های کلامی خاندان اعین -از مبحث صفات الهی تا امامت - پرداخته باشد، صورت نگرفته است. در این کتاب تلاش می‌شود با نگاهی متفاوت از همه کارهای گذشته و با رویکرد نشان دادن تطور فکری جریان کلامی آل اعین به نظریه‌پردازی مستقل امامیه، یعنی نظریه‌‌‌پردازی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌عقل‌گرایانه مبتنی بر تعالیم ‌‌‌‌اهل بیت‌ علیهم السلام، دست پیدا کرد.

روش پژوهش

با توجه به رسالت این پژوهش که بررسی تاریخی اندیشه‌های کلامی خاندان اعین است، این پژوهش با استفاده از روش تاریخی-تحلیلی نگاشته شده است. مقصود از بررسی تاریخی در این نگاشته، بررسی بسترهای فکری اندیشه‌های خاندان اعین است؛ در بسترشناسی فکری، به دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و آرای رایج در مورد آن اندیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در عصر حیات خاندان اعین پرداخته شده و ضمن بیان دیدگاه ایشان در موضوع مورد پژوهش، جایگاه دیدگاه آنان و مناسباتش با سایر دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در آن مسئله، نشان داده شده است. همچنین در جنبه تاریخی، به بررسی تطور فکری اندیشه‌های کلامی خاندان اعین از شکل‌‌‌‌‌‌‌‌گیری اندیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تا آخرین دیدگاه آنان در آن موضوع کلامی پرداخته شده و مشخص شده چه تغییراتی در اندیشه آنان در آن موضوع اتفاق افتاده

1.. این ‌‌‌‌‌‌‌‌پایان‌نامه با عنوان «زندگی، آثار و اندیشه های کلامی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زرارة بن اعین» در سال ۱۳۹۰در دانشگاه ادیان و مذاهب دفاع شده است.


اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
16

اشاعره که ترجمه آن در سال ۱۳۸۷ ش در انتشارات آستان قدس به چاپ رسید به بحث استطاعت ‌‌‌‌‌خصوصاً استطاعت زراره توجه نشان داده است.۱ مقالاتی نیز به اندیشه‌های کلامی خاندان اعین پرداخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند که مهم‌ترین آنان عبارت‌اند از «زرارة بن اعین شیبانی، شبهات و رُدود» اثر سید علی رضا حسینی۲ که هدف نویسنده در این مقاله پاسخ به برخی شبهات مطرح از سوی اهل سنت به زراره بوده است.

بی شک نوشتاری با این هدف، استقصای کاملی از آرای کلامی خاندان اعین به همراه نخواهد داشت؛ نخست اینکه در بردارند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ه دیدگاه تمام اعضای خاندان نیست و سپس اینکه بسیاری از اندیشه‌های این خاندان همچون معرفت اضطراری و ایمان و کفر مورد اتهام واقع نشده است و همچنین نویسنده صرفا در صدد پاسخ به برخی از اتهامات وارده به زراره بوده نه تحلیل تاریخی اندیشه‌های کلامی خاندان اعین. مقاله دیگری نیز با رویکرد پاسخ به اتهامات به نام «بررسی روایات لعن زرارة بن اعین با توجه به جریان‌های کلامی امامیه» توسط سهیلا پیروزفر و سعیده سادات موسوی‌نیا نگاشته شده است که به دنبال پاسخ به روایات نکوهشگر در مورد زراره است؛۳ آنان به‌ وجود آمدن اختلاف نظرهای کلامی را با بودن رویکردهای مختلف کلامی، امری بدیهی عنوان کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. حال با توجه به هدف این مقاله، نه تنها به همه اندیشه‌های کلامی خاندان اعین اشاره نخواهد شد، بلکه حتی به تمام اندیشه‌های زراره نیز اشاره نخواهد شد؛ چرا که چندی از اندیشه‌های زراره (همچون صفات الهی) عامل صدور روایات سرزنشگر در حق زراره نبوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و در نتیجه مقصود این مقاله قرار نخواهند گرفت.

پایان‌نامه غیر جامع کارشناسی ارشد سید باقر حسینی کریمی با عنوان «زندگی،

1.. مادلونگ، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌مکتب‌ها ‌و فرقه‌های ‌اسلامی در سده‌های ‌میانه، ص ۱۸۲ پاورقی۱.

2.. حسینی‌، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌«‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زرارة بن اعین شیبانی، شبهات و ردود».

3.. پیروزفر و موسوی‌نیا، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌«بررسی روایات لعن زرارة بن اعین با توجه به جریان‌های کلامی امامیه».

  • نام منبع :
    اندیشه‌های ‌کلامی خاندان اعین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 964
صفحه از 208
پرینت  ارسال به