آنِ شیعیان همعصر اشعری است كه معتقد است ایمان جمیع طاعات و کفر جمیع معاصی است.۱ دیدگاه سوم متعلق به اصحاب علی بنمیثم است و ایمان را معرفت و اقرار و انجام تمام طاعات میداند؛ پس هر که جمیع طاعات را انجام دهد، ایمان کاملی خواهد داشت و آن که مقداری از آن را ترک کند، در حالی که منکر آن نیست، مؤمن نخواهد بود و فاسق است؛ اما همچنان مسلمان است و احکام اسلام در مورد او جاری خواهد بود.۲
در تحلیل کلام اشعری باید گفت كه دیدگاه دوم را نمیتوان از نظریات عصر حضور ائمه علیهم السلام و عصر حیات علمی خاندان اعین دانست؛ از این رو، از محل بحث خارج خواهد بود. مهمترین تمایز دیدگاه اول و سوم نیز این است که در نظریه نخست ایمان فقط اقرار به توحید و رسول خدا صلی الله علیه و اله و ائمه علیهم السلام دانسته شده است، ولی در دیدگاه سوم ایمان افزون بر اقرار، شامل انجام طاعات است. پس از آشنایی با نظریات فِرق مسلمان و اندیشههای امامیان کوفه، نظریه آلاعین را در این زمینه بیان میكنیم.
آلاعین و ایمان و کفر
مسئله ایمان از مهمترین دغدغههای فکری خاندان اعین بود. این توجه را میتوان در فراوانی روایات اعضای این خاندان در مورد مسئله ایمان و کفر و لوازم آن دید؛ بسیاری از این روایات در قالب پرسش و گفتوگو با ائمه علیهم السلام بوده است.۳ اندیشه خاندان اعین در مسئله ایمان و کفر سیری تاریخی داشته است. زراره، بزرگِ جريان