انتفای زمینه‏های گناه

1.. برای اطلاع بیشتر ر.ک: المجلسی، بحار الانوار، ج۵، ص۲۶۰ ـ ۲۶۱؛ المازندرانی، شرح الکافی ـ الاصول والروضة، ج ۶، ص۳۶۸ و ج۷، ص۱۰ و ۱۳ و ۱۲۲؛ الخمینی، الطلب والارادة، ص۸۲ ـ ۸۳؛ الطباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۱۰۰ ـ ۱۰۱؛ هاشمی‏نسب، الامامة علی ضوء الثقلین، ص۸۶ - ۸۷؛ هاشمی تنکابنی، عصمت، ضرورت و آثار، ص۵۰ - ۵۲ و مرتضی، فلسفة العصمة عند الشیعة الامامیة، ص۲۰۸ - ۲۱۶.

2.. ر.ک: الکلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰ - ۲۳، ح ۱۴؛ ابن‎بابویه، علل الشرایع، ص۱۱۳، ح۱۰؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۴۰۰؛ المجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۱۰۹، ح ۷.

3.. ر.ک: ابن‎بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۹، ح ۵۹۱۴؛ القندوزی، ینابیع الموده، ج۲، ص۲۰۲، ح ۸۶۳.

4.. ر.ک: ابن‎بابویه، الأمالی، ص۶۳۳، ح ۵؛ همو، الخصال، ج۱، ص۲۱۶، ح ۳۶. آنچه از هشام در این باره نقل شده، با عباراتی تفصیلی‏تر همراه استشهاد به آیات قرآن در کلام سعد بن عبد اللّٰه اشعری آمده (الأشعری القمی، ناسخ القرآن و منسوخه و محکمه و متشابهه، ص۳۶۷ - ۳۷۰) و با محتوای مشابه در عبارت نعمانی است که علامه مجلسی از وی نقل کرده است (المجلسی، بحار الانوار، ج۹۰، ص۸۹).

5.. برای اطلاع بیشتر در زمینه «انتفای انگیزه معصیت در امام»، ر.ک: هاشمی‏نسب، الامامة علی ضوء الثقلین، ص۱۱۹ - ۱۲۲.

1.. ابن‎فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۴۳۷.

2.. الزبیدی، تاج العروس، ج۱۸، ص۳۶۱.

3.. این جمله، برگرفته از توضیح ابن‎فارس در وجه تسمیه آفرینش به «طینت» است: «یقال طانَه اللَّه تعالی علی الخَیر، أی جَبَله. و کأَنَّ معناه، و اللَّه أعلم، من طِنت الکتاب، أی ختمته؛ کأنَّه طبعه علی الخیر و ختم أمرَه به»؛ (گفته می‏شود: «خداوند او را به نیکی سرشته است. خدای بهتر داند، گویا معنایش برگرفته از «طِنت الکتاب» است؛ یعنی نامه را گل اندود کردم؛ گویا که خداوند مهر نیکی بر او نهاده و کارش را با خوبی به پایان خواهد برد). ابن‎فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۴۳۷. البته این عبارت ابن‎فارس، تنها برای توضیح وجه تعبیر از آفرینش به «طینت» از دیدگاه وی است و به معنای فروکاستن همه لایه‏های طرح‏شده برای طینت در آیات و روایات، به این وجه استحسانی او نیست.

4.. الکلینی، الکافی، ج۱، ص۱۶۰، ح ۱.