فهرست آیات

بندگانش و گواه او بر آفریدگانش باشد.^۱ به عبارت دیگر، خدای تعالی بنا ندارد به وسیله کسی که به ورطه خطا (وگناه) می‏افتد بر بندگان خویش احتجاج کند و او را شاهد بر رفتار آنان در دنیا قرار دهد. نتیجه خطای معصوم، گمراهی انسان‏ها خواهد بود، درحالی‎که خداوند اطاعت کسی را که خواسته یا ناخواسته آنان را از راه به در می‏کند و گمراه می‏سازد، لازم نمی‏سازد.^۲

نتیجه‏گیری

از مجموع دلایل عقلی و نقلی این بحث فهمیده می‏شود که معصومان علیهم السّلام در همه امور فردی و اجتماعی از خطا، سهو و نسیان مصون‏اند. همچنین عصمت از خطا، ناشی از دو عامل کلی است: نخست، تلاش معصوم برای فرو نیفتادن در خطا و دیگری، امدادهای الهی به وسیله اعطای علم در همه ابعاد فردی و اجتماعی، در احکام و موضوعات و به وسیله امداد ویژه مانند همراه ‏ساختن روح‏القدس؛ تا معصوم در همه امور خویش از خطا مصون باشد و در پی آن، اهداف الهی برای هدایت انسان محقق گردد.

گفتنی است که بسیاری از دانشمندان مسلمان به‏ویژه متکلمان، نظریه‏پردازی‏های قابل توجهی درباره لزوم، حکمت و چگونگی عصمت معصومان از خطا دارند که استخراج و ارائه آنها تکمیل‏کننده پژوهش «عصمت معصومان از خطا از دیدگاه منابع وحیانی» خواهد بود (محور عمده تحلیل‏های این بزرگان، بررسی‏های عقلانی این موضوع است و کمتر این مطلب را از دیدگاه متون وحیانی به بحث گذاشته‏اند).