بررسی و پاسخ اجمالی دو پرسش

اگر بیشتر عواملی که منجر به حصول عصمت می‏گردد، داده خداست و معصوم در آنها نقشی ندارد، چرا این امتیازها به غیر این افراد داده نشده و اگر به آنها داده می‏شد، آیا آنها هم معصوم می‏بودند؟

پاسخ این است که همه افعال الهی ناشی از حکمت اوست. ازآنجاکه این افراد، وظیفه سنگین ابلاغ وحی و دستورهای الهی و مدیریت جامعه مؤمنان را در طول تاریخ بر عهده داشته‏اند، لازم بوده تا با چنین کمک‏هایی پشتیبانی شوند تا بتوانند چنین بار سنگینی را به طور صحیح و بایسته به سرمنزل مقصود برسانند.^۱ اگر چنین کمک‏هایی به آنان نشود در هر لحظه در معرض تخلف عمدی (یا غیرعمدی) از فرامین الهی خواهند بود و خداوند اطاعت کسی را که انسان‏ها را اغوا و گمراه کند بر آنان واجب نخواهد کرد. همچنین بنده‏ای را که می‏داند به او کفر خواهد ورزید و پیرو شیطان خواهد شد، برای رسالت خویش انتخاب نخواهد کرد و بر نخواهد گزید. به طور خلاصه، کسی که حجت خدا می‏شود (خدا و بندگان به گفتار و رفتار او احتجاج خواهند کرد) جز کسی که دارای عصمت است، نخواهد بود؛^۲

چرا این افراد برای معصوم شدن انتخاب شده‏اند، درحالی‎که دیگران نیز بوده‏اند؟

پاسخ این است که همان‎گونه که بارها تأکید شده، یک رکن و محور عصمت، پرهیز کامل معصوم از همه گناهان با اختیار کامل است؛ پس باید حجج الهی (پیامبر، امام یا...) - که دارای مقام عصمت‏اند - در تمام طول

ویژه الهی، به صورت توأمان است. غفلت از این نکته، ممکن است هم دیدگاه آیات و روایات را به طور ناقص انعکاس دهد و هم ذهن پژوهشگر را به ورطه‏هایی بیفکند که تعدادی از متکلمان، فلاسفه و عرفای صاحب‏نظر در این موضوع در آن فرو غلطیده‏اند.^۱

اعتصام کامل معصوم

خدای سبحان همه انسان‏ها را هدایت کرده است و هر کس به فرامین الهی چنگ زند، خدا او را از هلاکت نجات می‏دهد^۲ و شیطان به او ضرری نخواهد رساند.^۳ هنگامی که خداوند سبحان حسن نیت بنده‏ای را دریابد، او را در پناه خود حفظ می‏کند؛^۴ اما همه انسان‏ها به این ندای الهی لبیک نمی‏گویند و حمایت الهی را نمی‏پذیرند. این در حالی است که معصوم، متقی‏ترین، بردبارترین و مطیع‏ترین انسان روی زمین است. تواضع او در برابر خدا از همه بیشتر است. به آنچه امر می‏کند از همه بیشتر، خود به آن عمل می‏کند و از آنچه نهی می‏کند، از همه بیشتر، خود از آن دست می‏کشد.^۵ بر پایه آیات و روایات، تمسک کامل و دائم معصوم به دستورهای الهی، رکن جدایی‏ناپذیر از عصمت است. معصوم، افزون بر اینکه در عمل، پیوسته به فرامین الهی عمل می‏کند، پیوسته به‏جدّ از خدای سبحان هدایت و ثبات قدم در عمل به دستورهای او را می‏خواهد.^۶