برطرف خواهد کرد. ازاین‎رو مرتکب هیچ معصیتی نمی‏شوند و به دلیل ارائه برهان به آنان از سوی خدا، تصمیم انجام گناه را نیز ندارند. این خود عصمت الهی است.^۱ با اینکه حضرت یوسف علیه السّلام خود، ترک گناه کرده، اما از متن آیه^۲ با توجه ویژه به واژه «لولا» که امتناع همت را منوط به رؤیت برهان رب نموده، دانسته می‏شود که «ارائه برهان و امداد ویژه از سوی خدا» در ترک گناه از سوی وی، نقشی تعیین‏کننده داشته است. به طور خلاصه در این آیه هم سخن از ارائه برهان از سوی خداست، هم باز داشتن بدی و فحشا از سوی خدا و هم خالص ساختن آن حضرت از سوی پروردگار. با این حال منافات ندارد که با ارائه برهان از سوی خدای سبحان، حضرت یوسف علیه السّلام ترک گناه را برگزیده باشد.^۳

تعبیر مُخلَص در قرآن درباره حضرت موسی علیه السّلام هم به کار رفته است: (وَ ٱذْكُرْ فِى ٱلْكِتَابِ مُوسَىٰ إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولاً نَّبِيًّا).^۴ این آیه نیز بر این دلالت دارد که آن حضرت از سوی خدا از هر چیزی که او نمی‏پسندد، پیراسته شده است. اطلاق این تعبیر نیز در حدی است که هر گناه (و خطایی) را در بر می‏گیرد. این گناه می‏تواند فردی باشد یا اجتماعی؛ کبیره باشد یا صغیره؛ جوارحی باشد یا جوانحی؛ در گفتار باشد یا رفتار؛ در تلقی وحی باشد یا در ابلاغ آن یا در عمل بر طبق آن؛ در امور دینی باشد یا غیردینی.

از همین ماده (خلص)، کلمه استخلاص است که درباره معصومان به کار رفته^۵ و دلالت بر تصرف الهی در گزینش معصومان برای هدایت خلق دارد.

معصومان به‏کار رفته است.^۱

اخلاص و مانند آن

یکی دیگر از تعبیرهایی که برای تبیین کیفیت تأثیرگذاری خدای سبحان در حصول عصمت در آیات و روایات به کار رفته، تعبیر اخلاص، استخلاص و مانند آن است. واژگانی مانند اخلاص، بر پاک نمودن معصومان از هر ناخالصی است که در انسان‏ها یافت می‏شود، دلالت دارند. اطلاق این تعبیر بر آن دلالت دارد که خدای سبحان آنها از هر گناهی مبرا ساخته است.^۲ به طور نمونه، قرآن در نقل داستان نجات‎بخشی حضرت یوسف علیه السّلام از ارتکاب گناه، می‏فرماید: (وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَن رَّءَا بُرْهَٰنَ رَبِّهِ كَذَٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ ٱلسُّوءَ وَ ٱلْفَحْشَاءَ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا ٱلْمُخْلَصِينَ)؛^۳ «چنین [کردیم] تا بدی و زشتکاری را از او باز داریم، چرا که او از بندگان مخلَص ما بود». از این آیه فهیمده می‏شود که حضرت یوسف از کسانی بود که خدا آنان را برای خویش خالص گردانیده است. نیز فهمیده می‏شود که یکی از نشانه‏های مخلصین،^۴ این است که برهان پروردگار خویش را می‏بینند و خداوند هر بدی و فحشایی را از آنان