نقص» باشد. توفیق، «سازگار کردن دو چیز» است؛۱ تأیید، «تقویت و حفظ» است.۲ با این توضیح، روحالقدس (همراه با تلاش معصوم برای اطاعت کامل فرامین الهی) وی را از هرگونه تخطی ناخواسته (یا خواسته) نگهداری میکند و همه امور را برای حرکت وی در جاده رسمشده از سوی خدای سبحان سازگار میسازد و او را در این مسیر تقویت و از هرگونه تخلف حفظ میکند.
در برخی روایات، «تأیید، توفیق و تسدید» به خود معصوم اسناد داده شده است.۳ آشکار است که این قبیل از متون با متونی که این امور را به روحالقدس اسناد داده، منافات ندارد؛ زیرا هدف اصلی عصمت معصوم از خطا (و گناه) است.۴
از مجموع این ادله میتوان نتیجه گرفت که اگر معصوم با وجود همه تلاش خویش و نیز با همه شعب علم خود برای امتناع و ترک سهو و خطا، در معرض افتادن در خطا قرار گیرد، خدای سبحان به وسیله روحالقدس (و مانند آن) وی را از فروغلطیدن در خطا حفظ خواهد کرد. یکی از دلایل این نتیجهگیری قاطع، اطلاق و عموم ادله عقلیه و نقلیهای است که مصونیت معصومان را از خطا در بر دارد.
دلیل «عصمت معصوم از خطا»
از دیدگاه برخی روایات برداشت میشود که یکی از علل اینکه خدای تعالی معصوم را از خطا در امان میدارد این است که بناست وی حجت خدا بر
1.. ر.ک: ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۶، ص۱۲۹؛ الزمخشری، اساس البلاغة، ص۶۸۴.
2.. ر.ک: ابنفارس، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۱۶۳.
3.. «فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَایا وَالزَّلَلِ وَالْعِثَار»، الکلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۳، ح ۱ و ر.ک: ابنبابویه، علل الشرائع، ج۱، ص۱۲۳ - ۱۲۴.
4.. برای مطالعه تعدادی دیگر از روایات بیانگر ویژگیهای روح القدس ر.ک: الکلینی، الکافی، ج۱، ص۲۷۱ - ۲۷۴؛ و برای اطلاع بیشتر از کاربرد «روح القدس» در آیات و روایات، ر.ک: ملکی میانجی، مناهج البیان فی تفسیر القرآن، ج۳۰، ص۴۵ - ۸۷..
