خالق آن تحلیل کرد. از این رهگذر ضرورت بحث درباره شرور از طریق تحلیل واژگان قرآن و تبیین ارتباط بین این واژگان روشن می‏گردد.

ازآنجاکه جهان‏بینی خداوند از طریق الفاظ قرآن تبیین می‏گردد، پژوهشِ پیش رو درصدد تحلیل و بررسی مسئله «شر» و تبیین هویت و سرشت شر واقعی با روشی نوین است، تا بدین روش جهان‏بینی خداوند درباره «شر» کشف گردد. این روش به‏وسیله تشکیل میدان‏های معنایی و تحلیل و بررسی واژگان همنشین، جانشین و مقابل و ارتباط بین آنها، به جهان‏بینی خداوند درباره «شر» می‏رسد.

آنچه مورد اهتمام این تحقیق است و باید به عنوان نکته کلیدی برجسته گردد، شناخت سرشت پدیده شر در جهان‏بینی قرآن است. اینکه شر چیست و چه ارتباطی با رنج دارد، نکته مهم و دستاورد اصلی تحقیق پیش روست. این دستاورد، پژوهش حاضر را از دیگر تحقیقات موجود در این درباره متمایز می‏سازد و نگرشی جدید و چشم‏اندازی روشن در مسیر پاسخ‏یابی و شبهه‏زدایی در مسئله «شر» ایجاد می‏کند.

اختلاف جهان‏بینی الهی با جهان‏بینی بشری و عدم توجه به جهان‏بینی قرآن درباره ماهیت «شر» سبب شده تا راه‏حل‏های ارائه‏شده در این زمینه ناکافی و ناکارآمد جلوه کند. ازاین‏روی این پژوهش تأکید دارد، پیش از بیان راه‏حل‏های مناسب در حوزه «شرور» باید به تبیین ماهیت شر پرداخت. از این رهگذر رسیدن به جهان‏بینی الهی به عنوان خالق تمام هستی، ماهیت شر را روشن می‏نماید. تحقیق حاضر این مهم را از طریق تحلیل معناشناسی واژه «شر» در قرآن انجام می‏دهد.

غرب به اشکال شرور توجه کرده‏اند، ولی تا آنجا که من مطالعه دارم، فلاسفه غرب، پاسخی قاطع برای این اشکال نیافته‏اند؛ ولی فلاسفه و حکمای اسلام اشکال را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به‏خوبی از عهده پاسخ آن برآمده و راز مهمی را گشوده‏اند».^۱

البته توجه به این نکته ضروری است که برخی متفکران، شر بودن رنج برای بشر را امری مسلم انگاشته‏اند؛ لذا با فرض اینکه محنت‏ها در زندگی انسان شر تلقی می‏گردد، درصدد پاسخ‏گویی به این مسئله بوده‏اند. به عبارتی آنان همواره در پی کشف پاسخ برای مسئله شر بودند، و ازآنجاکه شر بودن رنج را مفروض انگاشتند، هیچ‏گاه به تحلیل اصل مسئله نپرداخته‏اند. ازاین‏رو نگاهی درون‏متنی در پاسخ‏گویی به این مسئله ضرورت دارد. در این تحقیق می‏کوشیم با تشکیل میدان‏های معنایی، واژگان مرتبط با شر را در قرآن تحلیل و بررسی کنیم و از فهم ارتباط بین این واژگان و تحلیل آنها به جهان‏بینی خالق پدیده‏ها در موضوع شر پی ببریم.

مسئله شرور همواره از مسائل مهم زندگی مادی و معنوی بشر بوده است. این مسئله موجب روان‏رنجوری انسان شده است و از طرفی حوزه الهیات را مورد تهاجم انواع شبهات قرار می‏دهد. ازاین‏رو حل این مشکل علاوه بر ثمرات علمی در حوزه خداشناسی، مرهمی بر روان فرد رنجور نیز خواهد بود.

به ‏رغم کارهای علمی و تحقیقات وسیع در این حوزه و طرح این مسئله به طور اساسی در مباحث دینی، باز شبهه شرور مطرح می‏گردد. لذا به ذهن می‏رسد اولاً این مسئله هنوز روشن نیست و تمام زوایای آن بررسی نگردیده است؛ ثانیاً برای ارائه راه‏حل این معضل، باید ابتدا سرشت «شر» را در نگاه