تحلیل شر بر اساس همنشینی با واژه علم
در برخی موارد، واژه شر در قرآن، با واژگانی همنشینی میکند که حوزه ماهیت شر را با حوزه معرفتی در هم میآمیزد. در آیات قرآن، مشتقات واژگان علم، حسب و عقل با واژه شر همنشین گردیده است. تحلیل و بررسی این آیات، در حوزه مباحث خیر و شر ضروری است، همچنین بررسی این آیات برای پاسخگوی به مسئله شر، راهگشا است.
در قرآن یه وجود نوعی رابطه بین علم و شر اشاره دارد، در برخی موارد شر پنداری به جای خیر و گاهی خیر پنداری جانشین شر میگردد. ازآنجاکه ملاک خیر و شر با مصالح و مفاسد بندگان گره خورده و بندگان نسبت به این معیار آگاهی کافی ندارند، خداوند عدم علم را دلیل این پندار غلط میداند.
(کتِبَ عَلَیکمُ الْقِتالُ وَهُوَ کرْهٌ لَکمْ وَعَسی أَنْ تَکرَهُوا شَیئاً وَهُوَ خَیرٌ لَکمْ وَعَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیئاً وَهُوَ شَرٌّ لَکمْ وَاللَّهُ یعْلَمُ وَأَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ جهاد در راه خدا، بر شما مقرر شد، درحالیکه برایتان ناخوشایند است. چهبسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیرِ شما در آن است؛ و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است. و خدا میداند، و شما نمیدانید).۱
اگرچه واژه «شر» بر رخدادها و پدیدههای عالم دلالت دارد و در تحلیل آن باید نگاه هستیشناسانه داشت، اما در برخی موارد از ارتباط این واژه با واژگان حوزه معرفت شناسی، جایگاه معرفت در تحلیل مفهومی و بیان مصداق «شر» مشخص میگردد. به عبارتی برای فهم دقیق پدیده شر نباید از جایگاه علم در تبیین هستیشناسی این پدیده غفلت ورزید.
توجه به این نکته که خدای حکیم و قادر، عالِم به رنج و سختی انسان است،
