ارتباط همنشینی بیانگر ارتباط موجود بین واژگانی است که در سلسله زنجیرهوار الفاظ در کنار یکدیگر قرار میگیرند.۱ این نسبت درباره ارتباط واژگانی رخ میدهد که در یک سازه کلامی کنار یکدیگر مینشینند. در این نسبت با بررسی و تحلیل ارتباطهای موجود بین واژگان یک جمله سعی در کشف معنای متن میشود.
همنشینی واژگان در یک متن به صورتهای مختلفی تحقق مییابد. صورتهای وصفی، تمیز، اسناد فاعل حالتهای صرفی، حتی همنشینی با حروف محقق میشود. ازاینروی توجه به واژگان اساسی و پرداختن به روابط بین این واژهها باید مورد اهتمام باشد. همانگونه که در برخی نوشتهها ذکر شده است۲ حذف واژههای همنشین سبب تغییر مفهوم و معنای واژگان موجود و در نهایت برداشت غیردقیق از متن میگردد.
نسبت جانشینی
نسبت جانشینی از ارتباط موجود میان دو یا چند واژه که صلاحیت دارند تا در سلسله زنجیرهوار الفاظ به جای یکدیگر قرار گیرند، به دست میآید.۳ البته این به معنای هممعنایی کامل دو واژه نیست، زیرا به اعتراف معناشناسان دو واژه مترادف به تمام معنا وجود ندارند.۴ ازآنجاکه در جانشینی واژگان، وجود تشابه از جایگاه ویژهای برخوردار است و نمونه بارز تشابه در بحث زبان استعاره است، توجه به بحث استعاره در نسبت جانشینی مهم است. البته باید توجه کرد که برای جانشینی واژگان تنها وجود تشابه معنایی
1.. کرمانی، معناشناسی عقل در قرآن، ص۷.
2.. صفوی، درآمدی بر معناشناسی، ص۲۴۷.
3.. کرمانی، معناشناسی عقل در قرآن، ص۷.
4..صفوی، درآمدی بر معناشناسی، ص۱۶۰.
