47
تصویر شر در دستگاه معنایی قرآن

نظام، بدون هر پیش‏انگاری است».۱ در معناشناسی رابطه دال و مدلول که همان لفظ و معناست، بررسی می‏شود. در این تحلیل و بررسی مشخص می‏شود که الفاظ با چه معانی‏ در ارتباط‏اند. از این رهگذر در معناشناسی با تحلیل رابطه دال و مدلول، کاربرد دال بر کارکرد مدلول روشن می‏شود.

گستره معنا از یک سو و چشم‏پوشی از پیش‏فرض‏های ذهنی از سوی دیگر، کار معنا را اندکی دشوار می‏نماید. این امر سبب شده تا برخی۲ معناشناسی را دچار پیچیدگی خاصی بدانند. از طرفی معناشناسی قلمروی بس وسیع دارد؛ چندان وسیع که تقریباً هر چیزی که ممکن است دارنده معنا تصور شود کاملاً می‏تواند موضوعی از معناشناسی باشد.۳

جایگاه پیش‏دانسته‏ها در معنای متن

بیشتر معلومات بشر همراه با پیش‏فرض است. آنچه مراد ما را تأمین می‏کند، پرهیز از پیش‏فرض‏های غیرابزاری است؛ یعنی پیش‏فرض‏هایی که برای فهم متن غیرضروری‏اند. برخی پیش‏فرض‏ها برای فهم متن لازم و ضروری هستند، دانش صرف و نحو ابزاری برای فهم متن قرآن می‏باشند در حالی که دانش کلام و فلسفه چنین جایگاهی در فهم متن قرآن ندارند. یکی از تفاوت‏های بنیادین معناشناسی با جریان هرمنوتیک فلسفی همین دخالت دادن یا عدم دخالت پیش فرضهای غیر ابزاری در فهم متن می‏باشد. اگرچه هرمنوتیک فلسفی نیز یکی از روش‏های نوین در فهم متون دینی است، اما برداشت‏های ناصحیح در آن موجب بروز چالش‏های جدی در مطالعات دینی شده است. پیش‏فرض‏ها

1.. همان.

2.. ایزوتسو، خدا و انسان در قرآن، ص۲.

3.. همان، ص۳.


تصویر شر در دستگاه معنایی قرآن
46

پیدایش آن از طرف خداوند است؛ درحالی‏که در دفاعیه، ابتدا شبهه‏ای مطرح می‏شود و به دنبال آن، پاسخ‏گو در صدد حل مسئله برمی‏آید. به عبارتی در دفاعیه پاسخ‏گویی مطرح است و پاسخ، ناظر به شبهه است؛ درحالی‏که در تئودیسه، شبهه‏ای مطرح نشده و اندیشمند به دنبال تبیین فلسفه وجودی شر است. دین‏پژوه در تئودیسه به دنبال تقریر عللی است که خداوند شر را به سبب آنها آفریده است.

در تئودیسه باید توجه کرد که بشر نمی‏تواند از پدیده‏های عالم کشف رمز کند؛ زیرا او از علم بهره‏ای اندک دارد و پدیده‏های عالم راز و رمزی بسیار دارد؛ اما همین مقدار که وجهی عقلایی برای وجود شرور در عالم تبیین گردد، حسن افعال الهی اثبات و پدیده‏های عالم از بیهودگی مبرا خواهند شد. با توجه به دانش اندک بشر، در تئودیسه انتظار نمی‏رود تمام زوایای پدیه‏های عالم کشف گردد. البته ناگفته نماند؛ عدم دسترسی به تمام زوایای پنهان پدیده‏های عالم، توجیهی منطقی برای بی‏توجهی به این پدیده‏ها نخواهد بود. اگرچه بشر با علم ناچیز خود به فلسفه وجودی پدیده‏های عالم دسترسی کامل ندارد، اما با معیار عقل و نقل می‏تواند موفقیت‏های چشمگیری در فهم رخدادها و فلسفه وجودی آنها حاصل نماید.

معناشناسی

معناشناسی۱ را مطالعه علمی «معنا» تعریف کرده‏اند.۲ این تعریف از دو بخش «مطالعه علمی» و «معنا» تشکیل می‏شود. منظور از مطالعه علمی آن‏گونه که در زبان‏شناسی تبیین شده است «توصیف پدیده‏های زبانی در چارچوب یک

1.. semantics

2.. صفوی، درآمدی بر معناشناسی، ص۲۸.

  • نام منبع :
    تصویر شر در دستگاه معنایی قرآن
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1399
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1230
صفحه از 347
پرینت  ارسال به