باید مورد توجه و دقت قرار گیرد، این است که گاهی به دنبال شر مشقت و دشواری همراه است؛ لذا باید به دنبال مأمن و پناهگاه بود؛ چنانچه می‏فرماید: «قُلْ أَعُوذُ». نکته پایانی اینکه این مأمن جایی نیست جز سایه لطف و رحمت الهی.

توصیف شر در همنشینی با غضب و لعنت الهی

شر می‏تواند ارتباط مستقیم با غضب الهی داشته باشد. در جهان‏بینی قرآن، مورد لعن قرار گرفتن و دوری از رحمت الهی و ایجاد سخط و غضب پروردگار، نوعی شر لحاظ می‏گردد؛ حتی اگر انسان طبق محاسبات خود و دستگاه تصوری انسان‏مدارانه‏اش این را شر تلقی نکند. قوم یهود مسلمانان را به دلیل ایمان به خدا و رسول مورد شماتت قرار می‏دادند. قرآن بیان می‏دارد: آیا اینکه عده‏ای اهل ایمان باشند بدتر است یا مورد قهر و غضب خدا قرار گرفتن؟ (قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَٰلِكَ مَثُوبَةً عِندَ ٱللَّهِ مَن لَّعَنَهُ ٱللَّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ؛ بگو: آیا به شما خبر دهم از کسانی که کیفرشان در نزد خداوند بدتر است (از این مؤمنانی که شما بر آنها عیب می‏گیرید)؟ آنها کسانی هستند که خدا آنان را لعنت کرده و بر آنها غضب نموده است).^۱

در نظام معرفت شناسی قرآنی تردیدی نیست که ایمان به خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله فعلی قبیح معرفی نمی‏گردد؛ اما اگر در این آیه آن را با اعمال و افکار اهل کتاب مقایسه می‏کند و می‏گوید: «کدام‏یک بدتر است» در مقام جدل است و لذا با چنین ادبیاتی سخن گفته می‏شود.

در ادامه می‏فرماید: آنها که بر اثر اعمالشان مورد لعن و غضب پروردگار واقع شدند و به صورت «میمون» و «خوک» مسخ گشتند، و همچنین کسانی که به پرستش طاغوت و بت مشغول شدند، موقعیتشان در این دنیا و جایگاهشان در روز قیامت بدتر خواهد بود.

برخی مراد از «النفاثات» را زنان ساحره دانسته‏اند.^۱ نفاثات، مبالغه در «نفث» معنا می‏دهد. اینها زنانی‏اند که ورد می‏خوانند و در گره‏ها می‏دمند و از این طریق سحر می‏کنند. قولی هم هست که مراد، زنانی‏اند که در گوش مردان خویش زمزمه می‏کنند و مردها را در تصمیماتشان سست می‏نمایند.^۲ قولی هم نقل شده که «نفاثات»، نفوس شریری هستند که وسوسه‏انگیزی می‏کنند تا اراده‏های جمعی را سست سازند.^۳ البته بین این اقوال می‏توان جمع نمود و گفت مراد کسانی هستند که با نمامی و سخن‏چینی بنیان محبت را بین افراد نابود می‏کنند؛^۴ ولی هیچ‏کدام از تفاسیر بیان شده قرینه معناشناسی ندارد.

خداوند همچنین پیامبرش را امر می‏فرماید تا بگوید: (وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ؛ از شر حسود، هنگامی که حسادت خود را اظهار می‏دارد (به خدا پناه می‏برم)). ^۵ حسود تا حسد خویش را اظهار نکرده، تنها خویش را آزار می‏دهد و هنگامی که آن حسادت را اظهار کند، دیگران را به زحمت می‏اندازد.^۶ ازاین‏روی خداوند می‏فرماید: «از شر حسود آن‏گاه که حسادت خویش را اظهار کند به خداوند پناه می‏برم».

در مسیر پناهندگی بشر از مخاطرات شر به خداوند، باید به چند امر توجه کرد: ابتدا اینکه شر در عالم وجود دارد. گاهی این شر از طریق اجنه و انسان‏ها صادر می‏گردد. خداوند در پایان سوره ناس می‏فرماید: (مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ). نکته بعد که