هوادار هشام‌‌بن حکم در حوزه جغرافیایی بغداد می‌پردازیم.
فعالیت‌های کلامی یونس‌‌بن عبدالرحمان
برجسته‌ترین و پرآوازه‌ترین شاگرد هشام‌‌بن حکم، ابومحمد یونس‌‌بن عبدالرحمان - از اصحاب امام کاظم علیه السلام و امام رضا علیه السلام - ۱ نام دارد که از موالی خاندان سرشناس آل یقطین و اهل بغداد بوده است.۲
به نظر می‌رسد یونس‌‌بن عبدالرحمان و ابوجعفر محمدبن خلیل بغدادی معروف به سکاک، از جمله کسانی باشند که پس از مهاجرت هشام‌‌بن حکم از کوفه به بغداد، در آنجا نزد وی تربیت شده و پرورش یافتند. یونس با هشام‌‌بن حکم ارتباط نزدیک و تنگاتنگی داشت تا جایی‌که از او با تعبیر «من غلمان هشام» نام برده‌اند.۳ او پس از مرگ هشام‌‌بن حکم نیز به عنوان جانشین شاخص استادش، رهبری جریان فکری منسوب به هشام را عهده‌‌دار گردید.۴ البته چهره برجسته کلامی و فقهی یونس موجب گردید که خودش به تنهایی نیز مورد توجه قرار بگیرد. از این رو برخی نویسندگان از شاگردان و متأثران دیدگاه‌های یونس، با تعبیر «یونسیه»۵ و یا «یونسی»۶ یاد نموده‌اند.
یونس‌‌بن عبدالرحمان پس از استادش هشام‌‌بن حکم، فعالیت‌های کلامی را با تمام فشارها و تنگناهای سیاسی دستگاه خلافت عباسی، در بغداد پیگیری نمود. با این حال افکار و اندیشه‌های کلامی وی به اندازه دیدگاه‌های کلامی هشام‌‌بن حکم
1.. نجاشی، رجال، ص۴۴۶.
2.. ابن‌شهرآشوب، معالم العلماء، ص۱۶۷.
3.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۶۱.
4.. شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۱۸.
5.. بغدادی، الفرق بین الفرق، ص۲۰۸.
6.. شیخ طوسی، رجال، ص۳۶۱، ۳۹۱، ۴۰۱.
