43
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

خزاعی نیز با امام رضا علیه السلام مرتبط بوده است.۱

آل یقطین

آل یقطین از خاندان‌های پرنفوذ و سیاست‌ورز امامیه در سده دوم هجری در بغداد به شمار می‌رود. این دودمان نیز در بدو شکل‌‌گیری خلافت عباسی با عباسیان همکاری نزدیک و تنگاتنگی داشته ‌است. یقطین‌‌بن ‌موسیٰ از داعیان بنی‌عباس بود و از این رو در زمان امویان مورد تعقیب قرار داشت.۲ طبق گزارشی همسر یقطین به همراه دو فرزندش علی و عبید به خاطر فشار محمدبن ‌مروان خلیفه اموی، به سوی مدینه متواری شدند و در مدینه با خانواده امام صادق علیه السلام ارتباط برقرار کردند.۳

یقطین‌‌بن ‌موسیٰ پس از تشکیل خلافت بنی‌‌عباس، همچنان در خدمت خلفای عباسی بوده است. با این حال او به امامت ائمه علیهم السلام اعتقاد داشته و حتیٰ ٰ اموالی را برای امام صادق علیه السلام ارسال می‌کرده است.۴ البته در بعضی منابع آمده است که یقطین به همراه فرزندش عبیدبن‌ یقطین - جد محمدبن ‌عیسی‌‌بن ‌عبید یقطینی از اصحاب سرشناس امامیه - در کارزار فخ، علیه علویان شرکت داشت و همو سر حسین‌‌بن ‌علی‌‌بن ‌حسن علوی را نزد حاکم عباسی برده است.۵ حتیٰ گزارش شده که او مورد نفرین امام صادق علیه السلام قرار گرفت و فرزندش علی در حضور امام کاظم  علیه السلام در این‌‌باره اظهار نگرانی ‌کرده است.۶

1.. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۲۳۷.

2.. نجاشی، رجال، ص۲۳۷.

3.. ابن‌نجار، ذیل تاریخ بغداد، ج۴، ص۲۰۲.

4.. همان.

5.. ابن‌سهل رازی، اخبار فخ، ص۱۴۵.

6.. کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۳.


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
42

مدتی نیز از سوی هارون، ولایت خراسان و همچنین ریاست دیوان خاتم۱ و مسئولیت محافظان۲ هارون عباسی را عهده‌دار بود. نصربن ‌محمدبن ‌اشعث نیز در زمان مهدی عباسی بر مناطقی چون سند و فلسطین حاکم بوده است.۳ گفته شده که هارون عباسی در سال ۱۷۳ قمری جعفربن ‌محمدبن ‌اشعث خزاعی را از استانداری خراسان عزل کرد و فرزندش عباس‌‌بن ‌جعفر را به جای وی گماشت؛۴ البته پس از چندی او را نیز عزل کرد.۵ ظاهراً عباس‌‌بن ‌جعفر خزاعی در محله باب المحول بغداد سکونت داشته است.۶

گزارش‌ها حاکی از آن هستند که خزاعی‌ها از زمان امامت امام صادق علیه السلام به امامیه روی آوردند. گفته شده که محمد‌بن اشعث خزاعی به دلیل مشاهده کرامتی از امام صادق علیه السلام و اعتراف منصور دوانیقی به مقام امامت آن حضرت، صاحب بصیرت شده است.۷ رجال‌شناسان امامی، جعفربن ‌محمدبن ‌اشعث خزاعی را در زمره اصحاب امام صادق علیه السلام نام برده‌اند.

در برخی منابع گزارش شده که یحییٰ برمکی - از وزرای هارون - به خاطر حسادتی که نسبت به جعفر خزاعی داشت، بر آن شد تا از امام کاظم علیه السلام و جعفر خزاعی امامی‌مذهب نزد هارون عباسی سعایت نماید.۸ گفتنی است که جعفر در اسناد بعضی روایات امامیه نیز واقع شده است.۹ عباس‌‌بن‌ جعفر‌‌بن ‌محمدبن‌ اشعث

1.. ابن‌جوزی، المنتظم، ج۸، ص۳۳۷.

2.. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۲۹.

3.. همان، ص۳۹۸؛ طبری، تاریخ طبری، ج۶، ص۹۴.

4.. ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۱۱، ص۱۰.

5.. صادقی، دولتمردان شیعه، ص۱۴۸.

6.. طبری، تاریخ طبری، ج۷، ص۱۳۱.

7.. صفار، بصائر الدرجات، ص۲۶۵-۲۶۶؛ کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۷۵.

8.. ابوالفرج اصفهانی، مقاتل‌الطالبیین، ص۳۳۳-۳۳۴؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج۱، ص۷۰-۷۱.

9.. برقی، المحاسن، ج۱، ص۲۶۰.

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9453
صفحه از 478
پرینت  ارسال به