در سده چهارم هجری میباشد.۱ آگاهی ما درباره این شاعر بصری چندان زیاد نیست. از زاد روز و سال درگذشت ابنحماد چیزی نمیدانیم. اما او از ابواحمد عبدالعزیزبن یحییٰ جلودی (م.۳۳۲ق) - از دانشمندان بزرگ امامیه در بصره - روایت کرده۲ و حسینبن عبیداللّه غضائری (م.۴۱۱ق) نیز آثار ابواحمد جلودی را از وی، فرا گرفته است.۳ به گفته وی، نجاشی (ت.۳۷۲ق-۴۵۰ق) نیز، او را ملاقات کرده است؛۴ احتمالاً این دیدار در دوران خردسالی نجاشی روی داده است.
شاید بتوان ابنحماد بصری را یکی از آخرین شاعران خط شعرای مدافع اهل بیت علیهم السلام در بصره بر شمرد که در سده چهارم هجری در محیط ادبی آن شهر فعالیت میکرده است. او اشعار فراوان و پرمعنایی را در منقبت و دفاع از اهل بیت علیهم السلام سروده که امروزه بخشی از آن، در منابع تاریخی و کلامی امامیه موجود میباشد.۵
تحلیل و جمعبندی
بصره به عنوان خاستگاه معتزله، یکی از جولانگاههای اندیشههای متقابل جامعه اسلامی همچون خوارج، مرجنه، اهل حدیث، حتیٰ زنادقه و همچنین شیعه، در طول سدههای اول تا چهارم به عنوان مهمترین مرکز فرهنگی جهان اسلام محسوب میشود. حضور عثمانیگرایان که از عوامل فشار بر جریانهای شیعی در بصره محسوب میشوند، به قدری شفاف بود که گاه از بصره به عنوان قطعهای از شام یاد