اختیار ابن ابیالحدید معتزلی (م.۶۵۶ق) و علیبن عیسیٰ اربلی (م.۶۹۳ق) بوده است و آن دو در آثارشان از این کتاب استفاده نمودهاند.۱
با توجه به تأثیرپذیری ابوبکر جوهری از مورخان امامی بصره، در کتاب او اخبار یگانهای مربوط به ماجراهای پس از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و اله انعکاس داده شده که بخش قابل توجهی از این گزارشها را هیچ گاه نمیتوان در منابع اهل سنت یافت. او در این اثر منقولات تاریخدانان امامی بصره، چون ابوالحسن نوفلی و محمدبن زکریا را نیز بازتاب داده است.۲ همچنین در بعضی گزارشهای تاریخی این کتاب، برخی از اهل بیت علیهم السلام و علویان قرار دارند.۳ افزون بر کتاب السقیفه و فدک، از جوهری روایاتی نیز در فضیلت امیرالمؤمنین علیه السلام در منابع امامیه یافت میشود.۴ شاید بتوان گفت تمایلات شیعی جوهری موجب شده است که راویان شیعه به منقولات وی توجه نشان دهند و کسانی چون ابوبکر احمدبن عبداللّه دوری وراق (م.۳۷۹ق) و ابوالمفضل محمدبن عبداللّه شیبانی (م.۳۸۷ق) به بصره رفته و از او استماع نمایند.۵
گمان میرود که ابوزید عمربن شبه نمیری بصری (م.۲۶۲ق) - تاریخنگار صاحب نام اهل سنت - از مشایخ ابوبکر جوهری، نیز تا حدودی از جریان تاریخنگاری امامی در بصره متأثر بوده است. میدانیم که وی در بصره با اصحاب امامیه چون علیبن اسماعیل میثمی۶ و ابوالحسن علیبن محمد نوفلی - تاریخنگار امامیه - مرتبط بوده و از نوفلی نیز چیزهایی فرا گرفته است.۷
1.. ابن ابیالحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص ۲۱؛ ج۱۶، ص۲۳۴، ۲۱۰؛ اربلی، کشف الغمة، ج۲، ص۱۰۸.
2.. جوهری، السقفیة و فدک، ص۷۰- ۷۱، ۱۰۰، ۱۰۳-۱۰۶، ۱۲۰، ۱۳۰.
3.. همان، ص۶۳، ۶۶-۶۷، ۷۴، ۱۰۰.
4.. شیخ طوسی، الأمالی، ص۵۰۳، ۵۹۴.
5.. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۳، ص۳۵۰؛ ج۴، ص۴۵۷؛ ج۷، ص۱۷۳؛ خطیب بغدادی، تقیید العلم، ص۳۹؛ شیخ طوسی، الأمالی، ص۵۰۳، ۵۹۴.
6.. تنوخی، الفرج بعد الشدة، ج۳، ص۱۵۰.
7.. به عنوان نمونه ابن شبه نمیری از طریق علیبن محمد نوفلی نقل میکند: که امیرالمؤمنین علیه السلام در واپسین لحظات عمرش، خطاب به همسرش امامه بنت ابیالعاص فرمود: «إنی لا آمن أن یخطبك هذا الطاغیة بعد موتی یعنی معاویه» (ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۷۸۹؛ ابن حجر، الاصابة، ج۸، ص۲۵).