293
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

اصحاب رسول اللّه صلی الله علیه و اله».۱ ابوحامد غزالی (م. ۵۰۵ق) - از اندیشمندان برجسته اهل سنت - نیز در این زمینه گفته است:

«یحرم علی الواعظ و غیره روایة مقتل الحسین و حکایاته، و ما جری بین الصحابه من التشاجر والتخاصم، فانه مهیج علی بغض الصحابه، والطعن فیهم».۲

شمس‌الدین ذهبی (م.۷۴۸ق) - تاریخ‌‌نگار و رجال‌‌شناس بنام اهل سنت - نیز پا را از این فراتر گذاشته و افزوده است: «به دلیل آنکه محبت صحابه در دل‌‌ها جای بگیرد و کسی از آنها دل چرکین نباشد، باید - گزارش‌‌های مبنی بر تشاجر اصحاب - را پنهان کرد و حتیٰ کتاب‌ها و رساله‌های حاوی این اخبار را معدوم ساخت و مطالعه این آثار تنها برای کسانی جایز است که برای آنان استغفار نمایند».۳

اینان حتیٰ به بعضی منابع معتبر خودشان که به نزاع میان اصحاب اشاره کرده‌اند، خُرده گرفته‌اند، در این باره سخن نووی (م.۶۷۶ق) - از بزرگان اهل سنت - در وصف کتاب الاستیعاب در خور توجه است که می‌گوید:

«معرفة الصحابه؛ هذا علم کبیر عظیم الفائده... و فیه کتب کثیرة من احسنها و اکثرها فوائد الاستیعاب لابن عبدالبر، لولا ما شانه بذکر ما شجر بین الصحابه...»۴

تاریخ‌‌سازی و تحریف تاریخ

تاریخ‌‌‌سازی یکی از اقدامات مخرب در عرصه تاریخ‌نگاری در سده‌های نخستین

1.. تیمی اصفهانی، الحجة فی بیان المحجة، ج۲، ص۶۲۰.

2.. هیتی، نسمات الاسحار، ص۲۸۸؛ هیتمی، الصواعق المحرقه، ص۲۲۳.

3.. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۰، ص۹۲-۹۳.

4.. نووی، التقریب و التیسیر، ص۳۷۱.


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
292

نكف عما شجر بین اصحاب رسول اللّه فقد شهدوا المشاهد معه و سبقوا الناس بالفضل؛ فقد غفراللّه لهم و امرك بالاستغفار لهم، والتقرب الیه بمحبتهم و فرض ذلك علی لسان نبیه؛ و هو یعلم ما یكون منهم و انهم سیقتلون و انما فضلوا علی سائر الخلق لان الخطا والعمد قد وضع عنهم من كل ما شجر بینهم مغفور لهم ولا ینظر فی كتاب صفین و الجمل و وقعه الدار وسائر المنازعات التی جرت بینهم و لا تكتبه لنفسك و لا لغیرك و لا تروه عن احد و لا تقراه علی غیرك و لا تسمعه ممن یرویه فعلی ذلك اتفق سادات علماء هذه الامه من النهی عما وصفناه منهم....۱

ابوبکر باقلانی (م.۴۰۳ق) از متکلمان نامدار اشاعره نیز می‌گوید:

«یجب أن یعلم: أن ما جرى بین أصحاب النبی صلی الله علیه و الهو رضی عنهم من المشاجرة نكف عنه، و نترحم على الجمیع، و نثنی علیهم، و نسأل اللّه تعالى لهم الرضوان، و الأمان، و الفوز، و الجنان‏».۲

خطیب بغدادی از نویسندگان شهیر اهل سنت در این ‌باره می‌نویسد:

«ولیجتنب المحدث روایه ما شجر بین الصحابه، و یمسک عن ذکر الحوادث التی کانت منهم، و یعم جمیعهم بالصلاة علیهم و الاستغفار لهم».۳

همچنین ابوالقاسم تیمی (م.۵۳۵ق) معروف به قَوّام السنة اصفهانی می‌گوید:

«الکف عن مساوی اصحاب رسول اللّه صلی الله علیه و اله سنه لان تلک المساوی لم تکن علی الحقیقه مساوی».۴

همو در جای دیگر گفته است: «فقال السلف من السنة السکوت عما شجر بین

1.. ابن‌بطه عکبری، الشرح و الابانه، ص۱۴۳، ۱۷۹.

2.. باقلانی، الانصاف، ص۱۳۲.

3.. خطیب بغدادی، الجامع لاخلاق الراوی و آداب السامع، ج۲، ص۱۶۶.

4.. تیمی اصفهانی، الحجة فی بیان المحجة، ج۲، ص۵۹۰.

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9359
صفحه از 478
پرینت  ارسال به