خاندان آل کرخی۱
یکی از خاندان‌های مشهور امامیه در بصره، آل کرخی هستند که از سوی دستگاه خلافت عباسی مسئولیت‌های سیاسی را عهده‌‌دار بودند.۲ این خاندان اصالتاً اهل ناحیه کرخ بصره بوده‌اند۳ و از این رو به «کرخی» مشهور شده‌اند.۴ نامدار‌ترین افراد این خاندان ابومحمد قاسم‌بن علیبن محمد کرخی و برادرش ابواحمد حسن‌بن علیبن محمد کرخی و دو فرزندش به نام‌‌های ابوعبداللّه جعفر‌بن قاسم کرخی و ابوجعفر محمد‌بن قاسم کرخی بوده‌اند. ابومحمد قاسم کرخی در اواخر سده سوم هجری از سوی عباسیان به ولایت‌‌داری اصفهان و آنگاه اهواز دست یافت.۵ به احتمال زیاد، جلسه مناظره میان ابوعلی جبائی و ابن‌مملک جرجانی - از متکلمان امامیه - پیرامون مسئله امامت، در ایام ریاست همین ابومحمد قاسم‌بن علیبن محمد کرخی - ظاهراً در اهواز - برگزار شده است.۶ پس از مرگ ابومحمد کرخی در اهواز، فرزندش ابوعبداللّه جعفر کرخی به جای پدر نشست.۷ او در سال‌های ۳۱۰ قمری تا ۳۱۲ قمری متصدی مصادره اموال برخی کارگزاران عباسی در مناطق فارس و کرمان بود.۸
ابوجعفر محمد‌بن قاسم کرخی نیز در ایام خلافت مقتدر عباسی از سال ۳۱۶
1.. در معرفی خاندان آل کرخی و آل ابی‌‌البغل نک: (مدرسی، مکتب در فرایند تکامل، ص۳۳۳-۳۳۶، ۳۳۸-۳۴۱).
2.. قاضی عبدالجبار، تثبیت دلائل النبوة، ج۲، ص۶۰۰.
3.. حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۴۷.
4.. ابن‌ناصرالدین دمشقی، توضیح المشتبه، ج۷، ص۳۱۲.
5.. صابی، تحفة الامراء، ص۲۹۵.
6.. ابن‌ندیم، الفهرست، ص۲۲۶؛ البته در متن ابومحمد قاسم‌بن محمد کرخی به جای ابومحمد قاسم‌بن علیبن محمد کرخی ذکر شده است. در الفهرست شیخ طوسی نیز ابومحمد قاسم‌بن محمد کرخی به ابی‌‌القاسم‌بن محمد تصحیف شده است. (شیخ طوسی، الفهرست، ص۲۸۲).
7.. صابی، تحفه الامراء، ص۲۹۵؛ دربارۀ شخصیت وی نک: (تنوخی، نشوار المحاضرة، ج۲، ص۳۳۴-۳۳۵، ج۳، ص۹-۱۰).
8.. ابن‌مسکویه، تجارب الامم، ج۵، ص۱۴۲، ۲۱۱؛ مدرسی، مکتب در فرایند تکامل، ص۳۳۴.
