145
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

حدیث از او را متوقف كرده، از وی دوری گزید.۱ از این‌رو، احادیث اندكی از ابن ‌عیاش در مصادر امامی ورود پیدا كرد و اكنون فقط كتاب كم حجم مقتضب الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر از او در دسترس است.۲

ابن ‌اخی‌‌طاهر

حسن‌بن محمد‌بن یحییٰ(د.۳۵۸ق) معروف به ابن‌ اخی‌‌طاهر، محدث امامی ساكن بغداد است، او در انتشار حدیث در بغداد فعال بوده است۳ و برخی محدثان بزرگ مانند ‌شیخ صدوق از او احادیثی اندک فرا گرفته‌اند.۴ وی كتاب‌هایی - ظاهراً حدیثی - در موضوع مثالب و غیبت قائم علیه السلام نیز تألیف كرده بود.۵ با این حال، اصحاب امامیه در بغداد او را تضعیف كرده‌اند۶ و ابن‌ غضائری - ظاهراً تحت تأثیر قمیان - وی را به مسائلی چون وضع حدیث و اعتماد به راویان مجهول متهم كرده است؛۷ از همین رو بسیاری از منقولات ابن ‌اخی‌‌طاهر در منابع حدیثی انعكاس نیافته است.

طیف محدثان مرتبط با اهل سنت

بغداد یكی از مهم‌ترین پایگاه‌های حدیثی اهل سنت به شمار می‌رفت و محدثان بزرگی از عامه در این شهر به آموزش و املای حدیث اشتغال داشتند.۸ حاملان

1.. همان.

2.. تهرانی، الذریعة، ج۲۲، ص۲۱.

3.. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۷، ص۴۳۳.

4.. شیخ صدوق، كمال‌الدین، ص۵۰۵؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۱۵۲.

5.. نجاشی، رجال، ص۶۴.

6.. همان.

7.. ابن‌غضائری، رجال، ص۵۴.

8.. برای نمونه: در مجلس املای حدیث محمد‌بن اسماعیل بخاری از محدثان شهیر اهل سنت در بغداد، بیش از ۲۰هزار نفر شركت می‌كردند.(خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۲۰).


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
144

امر الاجتهاد.۱ از آنجا كه وی مانند یونس‌بن عبدالرحمان و فضل‌بن شاذان و برخلاف جمهور امامیه، به نوعی از قیاس باور داشته است، مورد انتقاد عالمان امامی در بغداد و قم قرار گرفت.

به تصریح شیخ طوسی، مشایخ امامیه به دلیل اعتقاد ابن‌جنید به قیاس، به آثار وی توجهی نشان ندادند.۲

ابن‌عیاش جوهری

احمد‌بن محمد‌بن عیاش (د.۴۰۱ق) یكی از محدثان بنام امامیه در بغداد به شمار می‌رود. پدر و جدّ وی از شخصیت‌های مهم امامیه بغداد بودند.۳ خود او نیز از جایگاه رفیعی در میان امامیه برخوردار بود، تا جایی كه ذهبی(د.۷۴۸ق) از او با عنوان «رأس الامامیة بالعراق» نام برده است.۴ ابن‌ عیاش احادیث فراوانی از محدثان امامی فرا گرفت؛۵ از همین رو، وی را «كثیر الروایه» دانسته‌اند.۶ با وجود این، مشایخ امامی بغداد، او را به دلیل اختلال۷ در روایت - البته در اواخر عمرش - متهم و تضعیف كرده‌اند.۸

نجاشی كه در جوانی به سبب دوستی وی با پدرش، به استماع از احادیث ابن ‌عیاش تمایل نشان می‌داد، با آگاهی از تضعیف وی توسط استادانش، فراگیری

1.. نجاشی، رجال، ص۳۸۷.

2.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۲۰۹.

3.. نجاشی، رجال، ص۸۵.

4.. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۱۵۲.

5.. شیخ طوسی، الفهرست، ص۷۹.

6..طوسی، رجال، ص۴۱۳.

7.. نجاشی، رجال، ص۸۶.

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9692
صفحه از 478
پرینت  ارسال به