در بغداد، ۱ تربیت اندیشمندانی همچون محمدبن خلیل سكاک بغدادی و یونس‌‌بن عبدالرحمان - مولی آل یقطین مقیم بغداد - بوده است.۲ همچنین شخصیت‌های حدیث‌گرایی مانند محمدبن ابی‌عمیر بغدادی نزد محدثان مهاجر كوفی همچون عبدالرحمانبن حجاج شاگردی كرده‌اند.۳
اصحاب امامیه افزون بر مباحث علمی و پرورش شاگردان، مهم‌ترین امور اجتماعی طایفه امامیه را نیز در بغداد پیگیری نموده، در آنجا برای رفع مشكلات جامعه امامی و چالش‌های عقیدتی پیش رو چاره‌جویی و تصمیم‌گیری می‌كردند و حتیٰ پیرامون موضوعی اساسی چون جانشینی امام هشتم علیه السلام، در بغداد به بحث و مذاكره می‌نشستند. ۴ در حالی كه پیش از این - حدود سال‌های ۱۰۰ق تا ۱۷۰ق - بیشتر فعالیت‌های علمی و اجتماعی و حتیٰ سیاسی شیعیان، در كوفه پیگیری می‌شد.
شكل‌گیری كانون حدیثی امامیه در بغداد (عصر حضور)
چنان كه اشاره شد با انتقال محدثان کوفی به بغداد - هم زمان با تأسیس بغداد - با تلاش‌های علمی آنان و نیز فعالیت‌های اصحاب بغدادی تبار، ۵ كانون حدیثی بغداد پی‌ریزی شد و هسته اولیه آن شكل گرفت. فعالیت این کانون حدیثی در
1.. هشام بن حکم در اواخر عمرش - در دهه‌های پایانی سدۀ دوم هجری - در بغداد فعالیت‌های علمی خویش را دنبال می‌كرد. (شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۵۳۰-۵۳۵).
2.. نجاشی، رجال، ص۳۲۸؛ شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۱۸.
3.. نجاشی، رجال، ص۱۲، ۲۳۷؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۳۴۶.
4.. پس از شهادت امام رضا علیه السلام در سال ۲۰۲ق بسیاری از اصحاب مهم ائمه علیهم السلام مانند صفوان‌‌بن یحییٰ، یونس‌‌بن عبدالرحمان و ریان‌‌بن الصلت قمی در منزل عبدالرحمانبن حجاج در محلۀ بركه زلزل (از محلات بغداد) برای آگاهی و گفت‌‌وگو در خصوص جانشینی آن حضرت، گرد هم آمدند. (مسعودی، اثبات الوصیة، ص۲۲۰؛ طبری، دلائل الامامة، ص۳۸۸).
5.. در این خصوص می‌توان به افرادی مانند یحییٰ‌‌بن‌حجاج كرخی، ابوالیسع كرخی بغدادی و قاسم‌‌بن عروه بغدادی اشاره كرد. (نجاشی، رجال، ص۲۹۳، ۳۱۴، ۴۴۵).
