307
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

نمانده است و با جعل احادیثی، ترحم بر یزید را نشانه تسنن دانسته‌اند!!!۱

با توجه به این‌ همه دشمنی‌ها و بی‌انصافی‌های گزارشگران وقایع تاریخی که نسبت به اهل بیت علیهم السلام روا می‌داشتند، پرداختن به رویدادهای تاریخی و تاریخ‌نگاری بیش از هر چیز برای پیروان اهل بیت علیهم السلام اهمیت داشته است. خصوصاً آنکه در مجادلات کلامی و عقیدتی، مباحث تاریخی بسیار کاربرد داشته و نقش آفرین بوده است. از این رو نویسندگان شیعه در برابر منحرف کنندگان واقعیت‌های تاریخی به ویژه حوادث تاریخی سده اول، بی‌‌کار ننشسته و با تمام فشارهای سیاسی و اجتماعی و با بضاعت اندک، به نقل صحیح وقایع تاریخی اهتمام ورزیدند. از این رو با نگاهی به منابع فهرستی و غیره، به خوبی مشاهده می‌کنیم که اصحاب امامیه در بیشتر موضوعات تاریخی صدر اسلام، چون جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و اله و جنگ‌‌های صفین و جمل و همچنین در فضایل اهل بیت علیهم السلام، آثار در خوری را به نگارش در آوردند. افزون بر این، کتاب‌هایی در موضوع کاستی‌ها و اقدامات نادرست خلفا به ویژه خلفای نخستین تألیف کردند. ناگفته نماند که شیعیان در این راه دشواری‌های زیادی را از سوی دستگاه خلافت متحمل شدند.۲ ولی تا حد امکان، با وجود سختی‌ها و سرزنش‌‌ها از نقل حقایق تاریخی دست بر نداشتند.۳

1.. نقل کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه و اله فرموده: «سنت تمام نمی‌شود، مگر با ترحم بر یزید و معاویه، مَثل اصحاب من مَثل خانه است و معاویه درِ آن خانه و یزید حلقۀ درِ آن می‌باشد. پس هر کس به حلقه تعرض کند، به در تعرض کرده است و هر کس به در تعرض نماید، به آنچه که در خانه هست تعرض کرده است و آنگاه به من (رسول خدا) تعرض کرده و کافر است!!! (شیرازی مقدسی، امتحان السنی من البدعی، ص۵۰۶-۵۰۷).

2.. به عنوان نمونه ابوعبداللّه احمد‌بن محمد عدوی جهمی از تاریخ‌نگاران شیعی‌‌گرا به دلیل نقل مذمت‌‌های خلفای نخستین از سوی متوکل عباسی، صد ضربه تازیانه خورد. (ابن‌ندیم، الفهرست، ص۱۲۴).

3.. گفته شده ابوحنیفه در لحظات پایانی مرگ اعمش از راویان متشیع، بر بالین وی حاضر شد و از او در خواست کرد، احادیثی را که در فضیلت حضرت علی علیه السلام گفته‌ است دست بر دارد. اعمش در حالی که رمقی نداشت، نه تنها بر آن احادیث صحه گذاشت بلکه با همان حالش روایات دیگری را از پیامبر صلی الله علیه و اله در فضیلت امام علی علیه السلام بیان کرد که ابوحنیفه خشمناک از منزل وی بیرون رفت. (شیخ طوسی، الأمالی، ص۶۲۸-۶۲۹).


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
306

ج. به دلیل تقدیس برخی خلفا

یکی از دلایلی که مخالفان تشیع را همواره از نشر واقعیت‌های تاریخ اسلامی و همچنین از بازگو کردن فضایل و سیره خاندان نبوی باز می‌داشت، تقدیس و تفخیم خلفا بوده است. آنان می‌کوشیدند در برابر اهل بیت علیهم السلام، خلفا را افرادی برتر و با فضیلت نشان دهند. لذا بر خلاف حقایق تاریخی، فضایل و سیره نیک اهل بیت علیهم السلام را کاهش داده و تضعیف ‌کرده و یا به بهانه‌های واهی نقل نمی‌کردند.۱ هر چند عده‌ اندکی از آنان، چه از ره انصاف و چه از سر ناچاری، بعضی برتری‌ها و ویژگی‌های ستودنی خاندان رسول خدا صلی الله علیه و اله را گزارش کرده‌اند؛ اما با این حال مراقب بوده‌اند، این برتری‌‌ها از فضایل ادعایی خلفا بالاتر نباشد. به عنوان نمونه یکی از محدثان عامه، حدیثی در فضایل امام علی علیه السلام نقل کرد؛ بر او اعتراض کردند که حدیثی در فضایل علی علیه السلام نقل نمی‌کنی، مگر آنکه همانند آن درباره خلفا نقل کرده باشی۲!!! البته انتشار پاره‌‌ای از فضایل اهل بیت علیهم السلام توسط برخی نویسندگان اهل سنت، تعجب هم‌‌کیشان آنان را بر انگیخته است.۳

باید یاد آور شد که مخالفان شیعه، افزون بر کتمان و تضعیف فضایل و حقایق تاریخی مربوط به خاندان نبوی، فضایل و اخبار فراوانی را برای خلفا جعل کردند و شخص معلوم الحالی چون یزید‌بن معاویه نیز از این خوان اخبار ساختگی آنها دور

1.. به یزید‌بن هارون از محدثان اهل سنت گفته شده چگونه است که فضایل عثمان را نقل می‌کنی و از ذکر فضایل علی علیه السلام استنکاف می‌ورزی؟ او در پاسخ گفت: پیروان عثمان به علی علیه السلام ایمان دارند!!! ولی پیروان علی علیه السلام به عثمان ایمان ندارند. (ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۳۹، ص۵۰۳).

2.. قشیری حرانی، تاریخ الرقه و من نزلها، ص۸۸-۸۹.

3.. به عنوان نمونه: ابوحاتم رازی از محدثان برجستۀ اهل سنت از نقل فضائل اهل بیت علیهم السلام توسط احمد‌بن حنبل متعجب بوده است. (حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۳، ص۱۳۴).

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9561
صفحه از 478
پرینت  ارسال به