305
جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)

بعضی خلفا نیز مسطح بوده است، ۱ با این حال برخلاف سنت صریح نبوی و به دلیل عدم مشابهت با شیعیان، به بالا بردن قبور توجه نشان می‌دهند۲ و یا برخی نیز به سبب پرهیز از اتهام رفض گفته‌اند، نمی‌توان به تنهایی بر اهل بیت علیهم السلام صلوات فرستاد!۳ این در حالی است که یحییٰ‌بن معین (م.۲۳۳ق) - عالم سرشناس اهل حدیث - در مواجهه با کنیزان زیبارو می‌گفت: «صلی اللّه علیها»!!!.۴ تندروی مخالفان در دشمنی با شیعیان، تا جایی پیش رفت که جاحظ معتزلی به عنوان یک متکلم عقل‌‌گرا، که از او بیشتر انتظار آزاد اندیشی و انصاف نگری می‌رود، با صراحت در مخالفت با تشیع می‌گوید:

إن الروافض لیست منا بسبیل، لأن من كان أذانه غیر أذاننا و صلاته غیر صلاتنا و طلاقه غیر طلاقنا و عتقه غیر عتقنا و حجته غیر حجتنا و فقهاؤه غیر فقهائنا و إمامه غیر إمامنا و قراءته غیر قراءتنا و حلاله غیر حلالنا و حرامه غیر حرامنا فلا نحن منه و لا هو منا.۵

نتیجه این لجاجت‌ و خصومت‌‌ها، افزون بر ترک سنت‌های نبوی و عدم نشر فضایل و سیره خاندان پیامبر صلی الله علیه و اله، در مواردی به جایگزینی بدعت‌های اموی و عباسی نیز منجر گردید.۶

1.. ابن‌حجر، تلخیص الحبیر، ج۵، ص۲۳۱.

2.. رافعی، فتح العزیز، ج۵، ص۲۳۱-۲۳۲.

3.. زمخشری، الکشاف، ج۳، ص۲۷۳. «إذا أفرد غیره (رسول اللّه) من أهل البیت بالصلاة كما یفرد هو فمكروه، لان ذلك صار شعاراً لذكر رسول اللّه صلی الله علیه و اله ولأنه یؤدى إلى الاتهام بالرفض».

4.. ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۵، ص۳۳؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۳۷؛ مزی، تهذیب الکمال، ج۳۱، ص۵۶۱؛ ابن دمیاطی، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۲۴.

5.. جاحظ، رسائل، ص۱۳۳.

6.. به عنوان نمونه تختم بالیمین که سنت نبوی و اهل بیت علیهم السلام بوده است. (نسایی، السنن الکبری، ج ‌۵، ص۴۵۲) ولی معاویه در دوران خلافتش برخلاف این سنت و سیره به تختم بالیسار اقدام کرد (راغب اصفهانی، محاضرات الادباء، ج۲، ص۳۸۴) و پس از آن تختم بالیسار یکی از نشانه‌های اهل سنت در جامعۀ اسلامی مطرح گردید. (ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۶۲).


جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
304

با سنت‌‌های رسول خدا صلی الله علیه و اله نیز مخالفت می‌شد، تا جایی‌که ابن عباس می‌گفت: «قد تركوا السنة من بغض على علیه السلام».۱

ب. به دلیل مخالفت با شیعیان

شیعیان پیرو اهل بیت علیهم السلام همواره به عنوان یک گروه معترض و پیشرو در مبارزه با دستگاه خلافت مطرح بوده‌اند و آنان قرائت خط خلافت از اسلام را بر صواب نمی‌دانستند. لذا مخالفان می‌کوشیدند، پیروان اهل بیت علیهم السلام را به شدت تضعیف کرده و آنها را از داشتن هر گونه مستمسکی محروم نمایند. از این رو، از نشر حقایق تاریخ اسلام و سیره و فضایل اهل بیت علیهم السلام سر باز می‌زدند. گفته شده وقتی که اعمش حدیثی در فضیلت امام علی علیه السلام نقل کرد، جمعی از مخالفان بر وی بر آشفتند که چرا حدیثی را نقل می‌کنی که شیعیان با آن تقویت شوند.۲ همچنین ابوحنیفه به یارانش در مواجهه با امامیه سفارش می‌کرد: «لا تقروا لهم بحدیث غدیر خم فیخصموكم».۳

مخالفان در مخالفت با پیروان اهل بیت علیهم السلام، پا را از این فراتر گذاشته و حتیٰ برخی سنت‌های نبوی را نیز به دلیل اهتمام شیعیان به آن، رها کرده‌اند. مثلاً گرچه آنان اعتقاد دارند تسطیح قبور از سنت است۴ و قبر شریف پیامبر صلی الله علیه و اله و حتیٰ گور

1.. نسائی، السنن، ج۵، ص۲۵۳؛ ابن‌خزیمه، صحیح، ج۴، ص۲۶۰؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۱، ص۴۶۵؛ بیهقی، السنن الکبری، ج۵، ص۱۱۳.

2.. سمعت عیسى‌بن یونس یقول ما رأیت الأعمش خضع الامره واحدة فإنه حدثنا بهذا الحدیث قال علی أنا قسیم النار فبلغ ذلك أهل السنه فجاءوا إلیه فقالوا تحدث بهذا بأحادیث تقوی بها الرافضة والزیدیة والشیعیة فقال سمعته فحدثت به فقالوا أو كل شئ سمعته تحدث به قال فرأیته خضع لذلك الیوم» (ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۲، ص۲۹۹).

3.. شیخ مفید، الأمالی، ص۲۶.

4.. نووی، شرح صحیح مسلم، ج۷، ص۳۶.

  • نام منبع :
    جریان‌شناسی فکری امامیه در دوران فترت(میانۀ مدرسۀ کوفه و مدرسۀ بغداد)
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1398
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9611
صفحه از 478
پرینت  ارسال به