تفسیر جبرگرایانه و هم تفسیر تفویضی از فاعلیت انسان را باطل می‌دانست - تبیین و صورت‌بندی شد. این نظریه معتقد بود خداوند ابزار و مقدمات انجام فعل را پیش از فعل و بلکه پیش از تکلیف، در اختیار انسان قرار داده است و لحظه به لحظه قدرت را به او تملیک می‌کند؛ انسان بر پایه همین قدرت برای انجام فعل اراده کرده، اقدام به عمل می‌کند. پس اگرچه انسان بر پایه قدرت و اراده خویش افعال را پدید می‌آورد، اما تملیک این قدرت به اذن و اراده الهی است و اگر لحظه‌ای دریغ شود، قدرت بر فعل وجود نخواهد داشت.

نکته دیگر آنکه خداوند با تملیک قدرت به انسان از خود سلب قدرت نمی‌کند، بلکه خداوند نسبت به فعل ما قدرتمند‌تر است و از آنجا که خداوند مدبر این عالم است، هیچ امری بدون اراده و اذن او محقق نمی‌شود. بنابراین، حتی در افعال ارادی انسان و در همان حال که انسان - به تملیک خداوند و مطابق با اراده و تقدیر او - واجد قدرت بر فعل است و با داشتن قدرت، حریت و اختیار نیز دارد، برای تحقق فعل در خارج نیازمند اذن و اراده الهی است. اگر ‌اراده خداوند به تحقق امری تعلق نگرفته باشد، کسی بر اراده او غالب نمی‌شود. این تفسیر هم قدرت پیش از فعل را برای انسان می‌پذیرد و آن را مؤثر در ایجاد فعل می‌داند و هم اراده و سلطنت الهی را محدود نمی‌کند.

می‌شوم، در حالی‌که مشیت تشریعی خداوند عدم انجام گناه است و این فعل، مبغوض و مورد نهی الهی است.

جمع‌بندی

نظریه «أمر بین أمرین» در قرآن و تعالیم اهل بیت علیهم السلام ریشه دارد و به عبارت‌ها و شکل‌های مختلفی در سده نخست هجری مطرح شده بود. مبانی اندیشه اهل بیت علیهم السلام در محورهای مختلف، به تبیین فاعلیت انسان و البته نفی جبر - که اندیشه‌ای ریشه‌دار در تفکر جاهلی بود - می‌پرداخت. تبیین مسئله قضا و قدر و نیز موضوع اراده و مشیت خداوند از یک‌سو و توضیح ‌درباره قدرت و استطاعت انسان بر افعال از سوی دیگر، در تعالیم اهل بیت علیهم السلام مطرح می‌شد. اما به دلیل آنکه در دهه‌های نخست هجری هنوز نظریه‌های کلامی شکل نگرفته بودند، موضع‌گیری اهل بیت علیهم السلام تا پایان سده اول، تقابلی و نقادانه نبود. با ورود نظریه‌های جبر و تفویض به عرصه مباحثات کلامی و درگیر شدن اندیشه عمومی جامعه با این نظریه‌ها، ائمه علیهم السلام با نفی صریح هر دو نظریه، دیدگاه خود را با عنوان «أمر بین أمرین» مطرح نمودند، که به سرعت به عنوان شعار شیعه و دیدگاه اختصاصی اهل بیت علیهم السلام شناخته شد.

نظریه «أمر بین أمرین» دو رویه داشت: یکی نفی نظریه‌های رقیب که با عبارت «لاجبر و لا تفویض» بیان می‌شد و دیگری رویه اثباتی آن که أمر بین أمرین بود و مبتنی بر دو اصلِ قدرت انسان بر فعل و حاکمیت اراده الهی تبیین می‌شد. از آنجا که ارتکاز ذهنی و فهم اولیه افراد، میان اختیار انسان و حاکمیت قدرت و اراده الهی تعارض می‌دید، فهم نظریه‌‌ای غیر از جبر یا تفویض برای افراد دشوار و غیر ممکن بود. اما با تفسیر صحیح مبانی این نظریه از سوی اهل بیت علیهم السلام، راه سومی - که هم