پس بنا بر گزارش اشعری، تا پایان دوران حضور و پیش از دوران غیبت - یعنی در سراسر مدرسه کوفه - در امامیه قول به جبر یا تفویض مطرح نیست. همه گروه‌ها و جریان‌های فکری حتی اگر در تبیین این نظریه اختلاف داشتند، اما همان‌گونه که جبر را انکار می‌کردند، با تفویض معتزلی نیز مخالف بودند.
در فصل پیشین گفتیم که نظریه «أمر بین أمرین» بر پایه دو اصل استطاعت و حاکمیت اراده الهی تبیین می‌شود. بنابراین برای بازشناسی دیدگاه امامیه در سده‌های نخست، نیز باید دیدگاه ایشان را در این دو محور اساسی شناسایی و آنگاه تبیین ایشان از نظریه را به داوری بنشینیم.
استطاعت و قدرت بر فعل
از آنجا که نظریه أمر بین أمرین، در موضوع فاعلیت انسان است و فعل و فاعلیت با قدرت و - به تعبیر متکلمان آن دوره - استطاعت ارتباط مستقیم دارد، سخن از استطاعت مهم‌ترین رکن مسئله و مورد توجه گروه‌های مختلف کلامی بوده است. استطاعت و ارتباط آن با فاعلیت انسان، از موضوعاتی است که از نخستین سال‌های پیدایش مدرسه کوفه، محور بحث و مناقشه بوده و حتی در آثار و مکتوبات اندیشمندان این مدرسه نیز قابل پیگیری است. بر پایه گزارش‌های فهرست‌نگاران، بیشتر متکلمان نظریه‌پرداز کوفه کتاب‌هایی در موضوع استطاعت و نظریه‌های مرتبط با فاعلیت انسان نگاشته‌اند. زرارة بن أعین که دیدگاهش در مسئله استطاعت در منابع مختلف گزارش شده است، کتابی با عنوان کتاب الاستطاعة والجبر داشته است.۱ این کتاب اکنون در دست نیست، اما شاید روایاتی که شیخ
