87
قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی

خواننده را به آن جلب کنم، در سه مثال زیر، که در اینجا بر اساس ترتیب قرآنی مطرح می‌شوند، نمایان است.۱

مثال A، بقره۲: ۲۳ ۲

[از علی بن ابراهیم۳ از احمد بن محمد برقی از پدرش] از محمد بن سِنان از عمّار بن مروان از مُنَخَّل از جابر:

ابوجعفر [ی. امام پنجم، محمد باقر، و. ۵۷/۶۷۶ و د. ۱۱۷/۷۳۵] گفت:

جبرئیل، درود بر او باد، با این آیه بر محمد نازل شد، به این صورت:۴ ”و اگر شما درباره آنچه بر بنده ما (درباره علی) نازل شده تردید دارید، پس سوره‌ای مثل آن بیاورید."[۵]

مثال B، بقره۲: ۵۹

از احمد بن مهران از عبد العظیم بن عبد الله از محمد بن الفُضَیل از ابو حمزه از ابو جعفر:

1.. کافی، ج۱، ص۴۱۷ نمونه‌هایی از موارد A و C (شماره‌های ۲۶ و ۲۵) را جابه‌جا نقل می‌کند.

2.. در اینجا از شماره‌گذاری «مصری» آیات استفاده شده است؛ ارجاع محقق کافی به این آیه و دو آیۀ بعدی چنین است: بقره۲: ۲۱، بقره۲: ۵۶ و بقره۲: ۸۴.

3.. قمّی (د. ۳۰۷/۹۱۹-۹۲۰)، نویسندۀ یکی از کهن‌ترین آثار تفسیری شیعی، استاد و منبع مکرّر کلینی.

4.. کافی، ج۱، ص۴۱۷: نَزَل جِبریل عَلیه السلام عَلی محمَّد [کذا] هکذا.

5.*] و إن كنتم في ريب مما نزلنا على عبدنا (في عليّ) فأتوا بسورة من مثله.


قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی
86

اصطلاحات اهل سنت صحیح، تلقی شده است.۱

در عین اینکه تمامی پژوهش‌های پیش‌گفته، در روند تحلیل‌هایشان از مسئله رهیافت شیعی به مصحف عثمانی، به این اثر [[=کافی]] اشاره داشته‌اند، اما هیچ یک از آنها توجه شایسته‌ای به نوع خاصی از خبر، که گمان می‌رود طرز بیان صریح و تأکیدیِ آن درخور توجه است، نکرده‌اند. روایات متعددی از این دست را می‌توان در بابی از کافی یافت که در چاپ موجود تحت عنوان «سخنان مختلف برگزیده از وحی ( تنزیل) در رابطه با سرپرستی (وَلایَة)» آمده است.۲ شاید دلیل اینکه مطالب ذیل این باب قبلاً مورد توجه قرار نگرفته است، همین نام‌گذاری‌اش باشد، زیرا در آن هیچ اشاره صریحی به واژگان «حساسیت‌برانگیز» وجود ندارد، واژگانی مانند تغییر، تحریف، مُحَرَّف، که معمولاً تداعی‌کننده این موضوع هستند. اینکه دغدغه اصلی این باب، با تعبیر وَلایَة بیان شده، نشان می‌دهد که این ایده در زمینه مطالعه ابعادی از تشیع که در صورت انتخاب تعبیری دیگر پرداختن به آنها بعید می‌شد، تا چه اندازه اهمیت دارد. به‌هرحال، این باب، با اشتمال بر دست‌کم ۹۲ روایت متفاوت، یکی از ابواب بسیار مفصل در کِتاب الحُجَة است، و تمامی اَخبار آن به‌نحوی هم‌صدا هستند که متن عثمانی حاضر، قطعاً متن نازل‌شده بر پیامبر[[ص]] نیست. برای مثال، موضوع روایت ما قبل آخر در این باب آیات متعددی است، که تمامی آنها در گفت‌وگویی بین امام هشتم[[ع]] و شاگردش محمد بن فُضَیل به بحث گذاشته شده‌اند. گفت‌وگو به این روش پیش می‌رود که سؤالی از امام در مورد یک آیه پرسیده می‌شود، و او با اشاره به صورت اصلی آیه (ی. متن رایج به اضافه اشاره‌ای به علی[[ع]] یا اهل البیت) به آن پاسخ می‌دهد. سپس پرسشگر برای گرفتن تأیید از امام می‌پرسد: ”آیا این واقعاً وحی است (هذا تنزیل)؟" که پاسخ آن همواره یک پاسخ کوتاه و مقتدرانه است: ”نَعم".۳ در این باب [[از کتاب کافی]]، آیات متعدد دیگری به بحث گذاشته می‌شوند که به همین نحو زبان صریحی دارند.۴ نوعِ روایتی که بر آنم تا توجه

1.. یا چنان‌که کلبرگ می‌گوید: "احادیثِ دال بر وقوع حذف‌های عمدی [[در قرآن]]، حتی اگر بیشترشان جعلی باشند، در نتیجۀ سرخوردگی و ناکامیِ بسیار [[شیعیان]] گسترش یافتند و [[بنابراین]] تا حد زیادی بازتاب‌دهندۀ دیدگاه‌هایی هستند که امامیان به آن اعتقاد داشته‌اند" (Kohlberg, ۲۱۹ [[ب.ت: کلبرگ، نکاتی]]).

2.. باب فيه نُكَت ونُتَف مِن التنزيل في الولاية: کافی، ج۱، صص۴۱۲-۴۳۲. باب بعدی هم عنوانی مشابه دارد: باب فيه نُكَت ونُتَف مِن الروایة في الولاية، ن.ک: همان، ص۴۳۳.

3.. کافی، ج۱، صص۴۳۲-۴۳۵، ش۹۱. ن.ک. تعاریف مختلف تنزیل در منابع.

4.چنان‌که خود نویسنده پیش‌تر اشاره کرد، همۀ روایات کتاب کافی از نظر عالمان شیعه مقبول نیستند. اما گذشته از این، همۀ این روایات هم صراحت در تحریف قرآن ندارند.

  • نام منبع :
    قرآن‌شناسی امامیه در پژوهش‌های غربی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمد علي طباطبايي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9167
صفحه از 311
پرینت  ارسال به