است.^۱ قریش اهتمام جدی به اجرای قطع دست سارق سرقت داشت تا اموال مردم از تعرض و غارت در امان باشد. لذا قریش را از پایه‏گذاران حد سرقت در پیش از اسلام گفته‏اند.^۲ به نظر می‏آید این پیشگامی قریش، به شرافت جایگاه این قبیله در میان اعراب بازگشت دارد که نَسب خود را متصل به حضرت اسماعیل علیه السلام می‏دانست.^۳ در متون تاریخی^۴ و روایات رسول خدا صلی الله علیه و اله نیز به مرجعیت قریش در امور اجتماعی تصریح شده است.^۵ قریش در دوره جاهلی هماره اعمالی چون شرب خمر، قمار، قربانی بر بتان و ‏‏... را حرام می‏دانست و از آن‏ها اجتناب داشت^۶ و مدیریت امور حج و نگه‏داری از کعبه نیز را عهده‏دار بود.^۷

بر پایه گفتار پیشین اصل وجود حکم قطع دست سارق پیش از اسلام در فرهنگ جاهلی امری تقریباً قطعی است. حال پرسش این است که مواجهه قرآن و سنّت نبوی با این حکم چگونه بوده است؟ شاید بتوانیم از لحن و آهنگ آیه (وَٱلسَّارِقُ وَ ٱلسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَیدِیهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا نَكَٰلاً مِّنَ ٱللَّهِ وَٱللَّهُ عَزِیزٌ حَكِیمٌ) تأیید بر استمرار حکم سابق قطع دست سارق پیش از نزول این آیه را استنباط کنیم؛ زیرا آیه با لحنی بسیار قاطع بر لزوم اجرای این حد تأکید دارد. با توجه به این‏که غیر از این آیه، آیه دیگری در سوره‏های مکی و مدنی درباره سرقت نازل نشده است، نمی‏توان گفت آیات پیشین زمینه‏های تشریع آن را فراهم کرده و این آیه مرحله تثبیت نهایی آن است؛ همانند دیدگاهی که بیان حرمت شراب را در قرآن را فرآیندی تدریجی دانسته است^۸ که البته این ادعا در صورتی که به معنای تجدید حرمت خمر در

و اموال تأکید داشت.^۱ از این رو، ‏جامعه عرب عصر جاهلی چنان نبوده است که تهی از هر گونه نظم و قانون اجتماعی^۲ و بدون پشتوانه فرهنگ مکتوب باشد،^۳ بلکه نتایج پژوهش‏ها نشان از این مهم دارد که حریم افراد محترم بوده و در قبال تعدی به آن به شدت برخورد می‏شده است. برآیند ‏مطالعه عمیق و دقیق در نصوص تاریخی و ادبی عصر جاهلی نشان می‏دهد که عرب‏های عصر جاهلی از قاموس واژگانی خاص در جرایم و مجازات داشتند. در عصر جاهلی واژگان یا اصطلاحات اساسی بیان‏گر جرم تعرض به اموال غیر و مجازات آن عبارت بودند از: سرقت، قطع، ید، براجم، المساجد.

در ادامه بحث روشن خواهد شد که این اصطلاحات در آیات قرآن و روایات رسول خدا صلی الله علیه و اله نیز بدون هیچ تغییری برای بیان تثبیت و تدوام مجازات جرم سرقت استخدام شد و تنها در واژه المساجد نوعی جایگزینی با واژه ید صورت گرفت و البته هر دو در آیات قرآن به کار رفت.

بر پایه منابع تاریخی گزارش کننده حوادث زندگی اجتماعی عرب پیش از اسلام^۴ این مهم اثبات‏پذیر است که حداقل در مکه و میان قریشیان، سرقت امری مذموم و به عنوان یک جرم اجتماعی علیه اموال شناخته شده بود و مجازات قطع دست سارق برای آن شیوع داشت.^۵ در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نیز به شیوع مجازات قطع دست سارق در دوره پیش از اسلام اشاره شده است.^۶

دیدگاه مشهور این است که در دوره جاهلی مجازات قطع دست برای سرقت رایج بوده است و برخی از تاریخ‏نگاران بر این باورند که عرب عصر جاهلی دست راست سارق را قطع می‏کرد.^۷ قریش برای اولین بار این مجازات را برای سرقت از کعبه اجرا کرده