125
مثلث ايمان

و تصريح شده است؛ از جمله آن که به وفور، به محبّت به خدا سفارش شده است.۱
امّا پرسش اصلي، اين است که: دليل اين حد از اهميت محبّت نسبت به خدا و ايمان مبتني بر محبّت چيست؟ در پاسخ شايد بتوان چهار نکته يا دليل را در اين زمينه، مورد توجّه قرار داد:
۱. چنانچه از امام علي عليه السلام نيز نقل شده است، اصولاً اسلام، ريشه در محبّت خدا دارد.۲
و اين امر، بدين معناست که «خدادوستي، اصلي‌ترين پايه‌هاي سازندگيِ فردي و اجتماعي و تکامل مادي و معنوي انسان است و همه آنچه انبياي الهي براي هدايت

1.. أحِبّوا اللهَ مِن کُلِّ قُلوبِکُم؛ با همۀ دل‌هايتان خدا را دوست بداريد ( کنز العمّال، ج ۱۶، ص ۱۲۴، ح ۴۴۱۴۷، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ش، ص ۲۸۰، ح ۸۹۰). نيز، ر. ک: دوستي در قرآن و حديث، فصل «تشويق به دوستيِ خدا».

2.إنّ هذا الاسلام دين الله الذي اصطفاه لنفسه ... و اقام دعائمه علي محبّته؛ اين اسلام، دين خداوند است که آن را براي خود برگزيده است... و ستون‌هايش را بر محبّت خويش استوار ساخته است (نهج البلاغة، خطبۀ ۱۹۸؛ بحار الأنوار، ج ۶۸، ص ۳۴۴، ح ۱۶، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ش، ص ۳۰۸، ح ۹۵۴).


مثلث ايمان
124

شده است که: «دين، همان محبّت است و محبّت هم همان دين است»۱ (محمدي ري شهري، ۱۳۷۹ش).
بدين ترتيب، در قرآن کريم، رابطه حبّي با خداوند، بهترين و برترين نوع رابطه بين انسان و خداوند، معرّفي شده است (انصاري، بي تا). نگاهي اجمالي به آيات مربوط به حب در قرآن کريم، جايگاه والا و اهميت محبّت را در ايمان، به خوبي نشان مي‌دهد، از جمله اين که محبّت، «سنگ محک ايمان»، دانسته شده است. خداوند در قرآن،۲ صريحاً اعلام مي‌کند که ميزان و درجه محبّت به خداست که ميزان و درجه ايمان افراد را معلوم مي‌کند، و طبيعتاً آنها که آن دلبستگي را نسبت به وي نچشيده‌اند، در مراتب فروتر و پايين‌تري از ايمان خواهند بود (انصاري، بي تا). از همين روست که يکي از مهم‌ترين القاب پيامبر صلي الله عليه و آله «حبيب الله» است؛ يعني ايشان به عنوان برترين چهره ايمان، نماد محبّت کامل و تمام، نسبت به خداوند است.
بررسي احاديث نقل شده از معصومان عليهم السلام نيز حاکي از آن است که به طور کاملاً مشخّص و روشن، ايمان و عبادت از روي محبّت، برترين نوع ايمان دانسته شده و علاوه بر اين که اين برتري و فضيلت، در احاديث فراواني به روشني،
مورد تأکيد قرار گرفته است،۳ به طور ضمني و غير مستقيم نيز به آن اشاره

1.الدِّينُ هوَ الحُبُّ وَ الحُبُّ هوَ الدّينُ ( المحاسن، ج ۱، ص ۲۶۳، ح ۳۲۷؛ الخصال، ص ۲۱، ح ۷۱؛ وسائل الشيعة، ج ۱۶، ص ۱۷۱، ح ۲۱۲۶۵، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۸ش، ح ۳۰۹۸).

2.. (وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللهِ أَنْداداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللهِ وَ الَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِله... ؛ بعضي از مردم معبودهايي غير از خداوند را براي خودشان انتخاب مي‌کنند و آنها را همچون خدا دوست مي‌دارند، اما آنها که ايمان دارند، محبّتشان به خدا شديدتر است ...) (سورۀ بقره، آيۀ ۱۶۵).

3.براي مثال، از امام صادق عليه السلام نقل است: انّ العباد ثلاثه: قوم عبدوالله عز وجل خوفاً قتلک عبادة العبيد، وقوم عبدوالله ـ تبارک و تعالي ـ طلب الثواب فتلک عبادة الاُجراء، و قوم عبدوا الله عز وجل حُبّاً له فتلک عبادة الاحرار، و حي افضل العبادة؛ بندگان، سه گونه‌اند: مردمي که از سر ترس، خدا را مي‌پرستند که اين، پرستش بندگان است. مردمي، خداوند ـ تبارک و تعالي ـ را براي به دست آوردن پاداش مي‌پرستند که اين، پرستش مزدبگيران است. مردمي که خداوند عز وجل را براي آن که دوستش دارند، مي‌پرستند و اين، پرستش آزادگان است و برترين نوع پرستش است ( الکافي، ج ۲، ص ۸۴، ح ۵؛ تحف العقول، ص ۲۴۶؛ بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۲۵۵، ح ۱۲، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ش، ص ۲۹۲، ح ۹۲۸). همچنين از حضرت عيسي عليه السلام نقل شده است که ايشان بر سه تن گذشت که چهره‌هايشان دگرگون شده و تن‌هايشان نزار شده بود. پس به ايشان گفت: «چه چيز شما را به اين حالي که مي‌بينم، دچار کرده است؟» گفتند: ترس از دوزخ. فرمود: «بر خداوند، حق است که شخص ترسان را ايمني بخشد». سپس از آنان گذشت و به سه تن ديگر رسيد که از آنان لاغرتر و رنگ‌پريده‌تر بودند. پرسيد: «چه چيزي شما را به اين حالي که مي‌بينم، دچار کرده است؟». گفتند: اشتياق به بهشت. فرمود: «بر خداوند، حق است که آنچه را اميد داريد، به شما ببخشد». سپس از آنان گذشت و به سه تن ديگر رسيد که از آنان لاغرتر و رنگ‌پريده‌تر بودند و گويي بر چهره‌هايشان آينه‌هايي از نور بود. پرسيد: «چه چيز شما را به اين حالي که مي‌بينم دچار کرده است؟». گفتند: دوستي خداي عز وجل . فرمود: «شماييد مقرّبان، شماييد مقرّبان!» (محجّة البيضاء، ج ۸، ص ۶، به نقل از: محمّدي ري‌شهري، ۱۳۷۹ش، ص ۲۹۴، ح ۹۳۱. نيز ر.ک: همان، ح ۹۲۹ ـ ۹۳۰). در همين چارچوب، از امام صادق عليه السلام نيز نقل شده است که: الحبّ أفضل من الخوف؛ دوستي خدا برتر از ترس از خداست (همان، ح ۹۰۲).

  • نام منبع :
    مثلث ايمان
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّدعلی مظاهری و عباس پسندیده، با همکاری: منصوره سادات صادقی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9651
صفحه از 246
پرینت  ارسال به