25
درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات

اما از میانه‏های سده ۱۱ق./ ۱۷م.، با افول قدرت کلیسا، زبان عبری به نحو چشم‏گیری تقدس خود را بازیافت و در کنار لاتینی و یونانی، در شمار سه زبان مقدس قرار گرفت که آگاهی نسبت به آنها مایه فخر مردم عصر نوزایی بود؛۱ و ازآنجاکه کتاب‎های دستور عبری در دوره میانه، به گونه‏ای ملموس از دستورنامه‏های عربی الگوگیری شده بودند، پژوهشگران از این طریق به مطالعه زبان عربی رهنمون شدند؛ تا جایی که در نیمه قرن هجدهم، آلبرت اسخولتنس۲ بر نقش و اهمیت زبان عربی در فهم واژگان مبهم عبری تأکید کرد.۳ مطالعه درباره زبان‎های خاورمیانه، به طور خاص عربی و سریانی، زمینه را برای شلوتسر۴ فراهم کرد تا در سال ۱۷۸۱م. برای نخستین بار عنوان زبان‎های سامی( را برای مجموعه‏ای از زبان‎های خاور میانه (آرامی، سریانی، عبری، حبشی، عربی) وضع کند. وی با استناد به سِفر پیدایش (۱۰: ۱ـ ۳۲) که سیاهه اقوام را پس از طوفان نوح برشمرده، ریشه زبان‎های مذکور را به سام، پسر نوح برگردانده است. مطالعات زبان‏شناسی نوین نیز با این عنوان مخالفتی ندارد.۵

از سوی دیگر، سخنرانی ویلیام جونز۶ در ۱۷۸۶م. درباره موضوع خویشاوندی زبان‎های سنسکریت، لاتین، یونانی و سلتی، زمینه را برای توماس یانگ۷ فراهم

1.. صفوی، آشنایی با تاریخ زبان‏شناسی، ص ۱۵۰.

2.. Arbert Schultens, ۱۶۸۶- ۱۷۵۰

3.. Zammit, A Comparative Lexical Study of qurʾānic Arabic, p. ۲۰.

4.. August Ludwig von Schlözer, ۱۷۳۵- ۱۸۰۹

5.. Brockelmann, Grundriss der vergleichenden Grammatik der semitischen Sprachen, p. ۱.

6.. Sir William Jones, ۱۷۴۶- ۱۷۹۴
برای مطالعۀ بخشی از خطابه جونز، نک. پيتر آ. ام. سورن، تاريخ زبان‏شناسی، ترجمۀ محمدعلی حق‏شناس، فصل نهم، ص۱۹۷.

7.. Thomas Young, ۱۷۷۳- ۱۸۲۹


درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
24

زبان‏شناس مجاری، در مبانی گرامر عبری، فهرستی از اصطلاحات نحو  صرف عربی را که عالمان یهودی دوره میانه (قرن ۹ـ ۱۰ میلادی) در گرامر عبری از آنها بهره گرفته‏اند، تحلیل کرده است. وی به‎صراحت اعلام می‎کند که تأثیر گرامر عربی بر سعدیا گائون (۲۶۸ـ ۳۳۰ق./ ۸۸۲ـ ۹۴۲م.) نیازی به اثبات ندارد.۱ برخی از اصطلاحات آن فهرست بلندبالا (شامل ۴۹ اصطلاح نحوی  صرفی) عبارت‎اند از:

باخر توضیحات تفصیلی این اصطلاحات را در لابه‎لای کتاب آورده است. گلدزیهر نیز اصطلاح גזרה / Gizrā، ترجمه واژه عربی «اشتقاق» را به این فهرست افزوده است.۲ ازاین‎رو گستره و عظمت کار قاموس‏نگاران متقدم مسلمان، بر کسی پوشیده نیست.۳

1.. Bacher, Die Anfänge der hebräischen Grammatik, S. ۶۲.

2.. Goldziher, On The History of the Grammar Among the Arabs, p. ۵۴.

3.. برای مثال نک. حسن محمد توفیق ظاظا، «اثر سیبویه در پیدایی دستور زبان عبری»، سیبویه‏ پژوهی، ترجمه محمدحسین ساکت، ص ۵۳۹ ـ ۵۷۲ (این کتاب به کوشش محمد باهر در سال ۱۳۹۱ از سوی خانه کتاب منتشر شده است).

  • نام منبع :
    درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
    سایر پدیدآورندگان :
    حیدر عیوضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20859
صفحه از 192
پرینت  ارسال به