145
درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات

جمع‏بندی

ریشه «ص ب غ» در زبان‎های سامی همچون عربی، عبری (צבע) و آرامی (צבע) به معنای «رنگ‏کردن» استعمال دارد؛۱ با این توضیح که در عربی معادل حرف ע / ع در عبری، گاهی حرف غ قرار می‏گیرد (مانند صبغه) و گاهی حرف ع می‏باشد. نمونه‏های دیگری را در جدول ذیل می‏توان دید:

منابع لغوی اسلامی از جمله العین، تهذیب اللغة، الصحاح و لسان العرب تا تاج العروس و التحقیق نیز «رنگ کردن» را به عنوان معنای پایه‏ای ذکر کرده‎اند: «الصبغ، الصِباغ ما یلون به الثیاب».۲ زمخشری نیز «صَبَّغت» را معادل «لوَّنت» قرار داده است؛۳ اما توسعاً برای فرو بردن شیء در هر مایعی و نیز برای اشاره به امور معنوی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. در این صورت مترادف «غمس» خواهد بود. ابن منظور در

1.. Gesenius, p. ۷۰۱.

2.. فراهیدی، العین، ج۴، ص۳۷۴؛ جوهری، تهذیب اللغة، ج۸، ص۶۴؛ ابن‎سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ج۵، ص۴۲۵.

3.. زمخشری، اساس البلاغه، ج۱، ص۳۴۷.


درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
144

سیل، آربری، صفارزاده، شاکر و قرایی «صبغه» را Baptisim ترجمه کرده‎اند. از مکتب اورشلیم نیز مترجم عبری قرآن آقای اوری روبین، این واژه را טְבִילָה / ṭebilāh که غسل یهودیان است و معادل تعمید مسیحیان می‎باشد، ترجمه کرده است. وی در پاورقی به‎اجمال آورده که مفسران معتقدند این آیه به مراسم تعمید مسیحیان اشاره دارد که جای‎گزین سنت ختنه در یهودیت شده بود. در ادامه ضمن ارائه نظر مختار، نقطه ضعف این دیدگاه نیز بررسی خواهد شد.

اما ادعای لوکزنبرگ به‎کلی متفاوت است. وی معتقد است با توجه به متن قرآن و آیات مشابه با این مضمون، قرائت صحیح «صُنعَة الله» است. به عبارتی، شکل اصلی آیه چنین بوده است: «صُنعةَ اللهِ ومن أحسنُ مِن الله صُنعةً». وی در یک پاورقی به تناسب موضوع به آن اشاره کرده، و البته در پایان این وعده را داده که در آینده اثر مستقلی را به آن اختصاص خواهد داد. خلاصه توضیحات وی چنین است: آیه پیش از «صبغه» با دو وصف «سمیعٌ علیمٌ» برای خداوند به پایان رسیده است؛ و آیه بعد، یعنی آیه «صبغه»، به عنوان تعلیلی بر آن ذکر شده است. خداوند علیم است، چون در صُنع و آفرینش بی‏همتاست: «ومن أحسن من الله صُنعة». علاوه بر اینکه در آیه ۱۴۰ نیز تأییدی بر این قرائت مشاهده می‏شود و آن عبارت «أنتم أعلم أم الله» است. مقایسه آن با زوج سوره مائده، آیه ۵۰ (ومَن أحسن مِن الله حکماً) نیز فهم این قرائت را موجه می‏کند؛ با این توضیح که «حُکماً» در این آیه نه به معنایی در بافت عربی، یعنی «تصمیم گرفتن، داوری کردن» باشد، همان‎طور که پارِت، بِلشر و بِل پنداشته‏اند؛ بلکه در برداشت آرامی ـ سریانی آن باشد که به معنای دانش و علم است.۱ آنچه را لوکزنبرگ به‎اجمال آورده، نمی‏توان ارزیابی کرد و باید منتظر تحلیل کامل وی بود.

1.. Luxenberg, Die Syro-Aramäische Lesart des Koran, p. ۳۳۳- ۳۳۴.

  • نام منبع :
    درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
    سایر پدیدآورندگان :
    حیدر عیوضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20623
صفحه از 192
پرینت  ارسال به