119
درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات

براین‎اساس «زبور» و شکل جمع آن «زُبر» در زبان قرآن، و به طور خاص آیه «آتینا داوود زبوراً» (نساء، ۱۶۳؛ إسراء، ۵۵) به معنای «کلام و سخن» خواهد بود. به عبارتی، مفاد آیه این است که به داوود سخنانی عطا کردیم. در این آیه از کتاب عطاشده به داوود سخنی نیامده که بعد درباره نام آن اختلاف پیش آید که آیا «زبور» بوده یا «مزامیر»! حتی نیازی به توجیهات انتزاعی در تفکیک کتاب و زبور نخواهد بود. همین‎طور بر خلاف نظر آرتور جفری، نه تصحیفی رخ داده و نه التباسی میان دو حرف «م» و «ب» در تبدیل «میزمور» به «زبور» اتفاق افتاده؛ بلکه واژه «زبور» به مطلق سخنان الهام‎شده به انبیا (در آیات دیگر) و از جمله داوود اشاره دارد.

به نظر می‏رسد آنچه موجب تطبیق «زبور» با کتاب داوود شده، آیه دیگری از قرآن باشد که در آن «زبور» به شیء مکتوب اشاره دارد: (وَ لَقَدْ كَتَبْنَا فِى ٱلزَّبُورِ) (انبیا، ۱۰۵) و با قرار گرفتن آن در کنار آیه (وَءَاتَيْنَا دَاوُدَ زَبُورًا) این تلقی پدید آمده که کتاب داوود، «زبور» نام داشته است؛ اما این نتیجه‏گیری قابل اثبات نیست، و «زبور» در سوره انبیا به مطلق کتب متقدم یا چیز دیگر (مثلاً لوح محفوظ) اشاره دارد. از مهم‎ترین اسناد برجای‎مانده برای اثبات این موضوع، قطعه شعری از سماک است. هنگامی که کعب بن مالک در شعری یهودیان مدینه را به دلیل عدم پیروی از پیامبر اسلام سرزنش کرد، شاعر یهودی معاصر وی، سماک نیز در شعری بلند، جوابیه‏ای فرستاد که بخش‏هایی از آن چنین است:

أری الأحبارَ تُنکرُهُ جمیعاً / وَکُلّهم له علمٌ خبیرٌ

وَکانوا الدّارسینَ لکلّ علمٍ به التوارتُ تنطقُ والزبورُ۱

در مصراع اخیر، «زبور» به مکتوبات مقدس متقدم که از آن به کتب انبیا تعبیر

1.. برای تفصیل موضوع نک. ابن هشام، السیرة النبویة، ج۲، ص۲۰۰.


درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
118

معنایی آن بر «سخن، کلام» متمرکز است. توضیح آنکه در آرامی דבר / dābār۱ و در عبری דבר /dābar۲ به معنای «سخن گفتن»، همان بسامدی را که «کلّم، تکلم» در عربی دارد، داراست و از مهم‏ترین واژگان برای رساندن این معناست:

יָדַעְתִּי, כִּי-דַבֵּר יְדַבֵּר הוּא / yādaʿtî kî daber yedaber hû / «می‏دانم که او نیکو سخن می‏گوید»(خروج ۴: ۱۴ و...)؛

«و هر سخنی (כָּל-הַדְּבָרִים / kol - hadebrîm) که يهوه به موسی گفته بود (דִּבֶּר / diber)، هارون ابلاغ کرد (יְדַבֵּר / yedaber)» (خروج ۴: ۳۰) و موارد بی‎شمار ديگر.

در زبان‎های سامی با تعدادی از ریشه‏های مشابه مواجه هستیم که همه بر کانون معنایی «کلام، سخن» متمرکزند و سپس هر کدام توسعه معنایی نیز یافته‏اند. نمودار زیر این سلسه به هم پیوسته را نشان می‏دهد:

1.. DT, vol. ۱, p. ۲۷۸.

2.. Gesenius, p. ۱۸۶-۱۸۷.

  • نام منبع :
    درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
    سایر پدیدآورندگان :
    حیدر عیوضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20860
صفحه از 192
پرینت  ارسال به