بنابراین کلمه «رحمان» بسیار پیش‏تر از عربی، در عبری رایج بوده است و از این زبان به زبان‎های سامی منتقل شده است. توجه به برخی ظرایف قرآنی نیز جالب می‏نماید؛ مانند این آیات:

(قَالَتْ إِنِّى‏أَعُوذُ بِالرَّحْمَٰنِ مِنكَ إِن كُنتَ تَقِيًّا) (مریم، ۱۸)؛

(يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ ٱلشَّيْطَٰنَ إِنَّ ٱلشَّيْطَٰنَ كَانَ لِلرَّحْمَٰنِ عَصِيًّا * يَا أَبَتِ إِنِّى أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِّنَ ٱلرَّحْمَٰن) (مریم، ۴۴ـ ۴۵)؛

(قَالُوا مَا أَنتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُنَا وَ مَا أَنزَلَ ٱلرَّحْمَٰنُ مِن شَىْ‏ءٍ...) (یس، ۱۵).

در آیه نخست که از زبان مریم است و دو آیه بعدی که خطاب ابراهیم به آزر می‏باشد، خداوند با نام «الرحمن» خوانده شده است؛ چه اینکه زبان ایشان عبری بوده است و این تناسب، در گزارش قرآن حفظ شده است. همینطور آیه سوره یاسین که دعوت انبیا از اقوام سامی را روایت می‏کند، بیانگر این است که هرچند آنان دعوت انبیا را نپذیرفتند، اما «الرحمن» را به عنوان خالق هستی می‏شناختند. علاوه بر این، محتمل می‎‏نماید که ساکنان مناطق مرکزی جزیرة‎العرب خداوند را با نام «اللّٰه» می‏شناختند، و رحمانی که نزد یهودیان و مسیحیانِ سریانی نامی شناخته‎شده برای خداوند بود، برای ایشان غریب بود؛ و از اینکه پیامبر اسلام نیز خدا را با نام «الرحمن» می‏خواند، تعجب کردند: «وإذا قیلَ لهم اسجدوا للرحمن قالوا وما الرحمن...» (فرقان، ۶۰).

بنابراین هرچند وزن «فعلان» یکی از اوزان صفت مشبّه در زبان عربی است، اما صِرف داشتن یک وزن صرفی، دلیلی برای معرّب نبودن واژه‏ای نمی‏شود؛ هرچند با توجه به ساختار استوار گرامر زبان عربی، «رحمان» نیز مانند «رحیم» واژه‏ای عربی می‏نماید.

گفتنی است که «رحیم» نیز از کلمات مشترک سامی است و در تورات به عنوان یکی از اوصاف خداوند به کار رفته است: دوم تواریخ ۳۰: ۹

کلمات، صدایی میان «ح» و «خ» دارد. مثال ملموس آن، حرف اول کلمه חכם است که همواره «حاخام» یا «خاخام» تلفظ می‏شود (برخلاف حرف ה که معادل «ه» می‏باشد). این توضیح ثعلبی، نشان از دقت‎نظر وی دارد و محتملاً از برخی گویش‏های حاشیه‏ای حکایت دارد. ابن‎سیده نیز از زجاج نقل کرده که «الرحمن اسم من أسماء الله تعالی مذکور فی الکتب الأول».^۱ در نهایت، جفری با استناد به آرای مذکور و سخنان دیگر شرق‏شناسان ریشه یهودی ـ مسیحی را برای آن محتمل دانسته است.^۲ مصطفوی معتقد است که این واژه جزو کلمات مشترک در زبان‎های سامی است و نمی‏توان خاستگاه واحدی برای آن قائل بود.^۳

می‏توان گفت در تورات عبری، مشتقات ریشه «ر ح م» فراوان درباره خدا به کار رفته است:

וְרִחַמְתִּי אֶת-אֲשֶׁר אֲרַחֵם / weriḥamtî ʾet ʾasher ʾaraḥem / «رحم خواهم کرد بر هر که رحیم هستم» (خروج ۳۳: ۱۹)؛

וְנָתַן-לְךָ רַחֲמִים וְרִחַמְךָ / wenātan lekhā raḥamîm weriḥamkhā / « بر تو رحمت آورد و رحم کند» (تثنیه ۱۳: ۱۸ [نسخه عبری ۱۷]).

خود واژه «رحمان» هرچند در تورات به عنوان اسم/ صفت خداوند به کار نرفته است،^۴ اما در تلمود به عنوان تورات شفاهی عبارت אמר רחמנא / ʾāmar raḥmāna / «رحمان فرمود...» فراوان وجود دارد.^۵