منحصر در همین امر تلقی کرده است.۱ غیر از آنکه هر سه احتمال لفظی بودن قرائت را میرساند، احتمال دوم با عنایت به شروع تنزیل نزدیکتر به ذهن است.
برکت
ماده (ب ر ک) با همه مشتقاتش ۳۲ بار در قرآن به کار رفته است. خداوند، اسم خدا، برخی مکانها و زمانها و حتی اشخاص و نیز قرآن، با اشتقاقات این ماده توصیف شدهاند. ابن فارس معنای ثبات را بین همه استعمالات این ماده مشترک میداند،۲ و جوهری هر چه ثابت و پایدار باشد را موصوف به آن میخواند.۳ نویسنده کتاب التحقیق فی کلمات القرآن فضل، فیض، خیر و زیادت را، چه مادی و چه معنوی، معنای مشترک میان همه اشتقاقات این ماده معرفی میکند.۴ روشن است که معنای اخیر، متأثر از استعمالات قرآنی این واژه است و گرنه جمع میان همه امور یاد شده در یک ماده، غریب به نظر میرسد. این وصف بالغ بر هشت آیه از قرآن به خداوند نسبت داده شده است.۵ آخرین آیه سوره «الرحمن» نیز اسم خداوند را مبارک ذکر میکند و نکته حائز اهمیت و مشترک این است که در همه استعمالات این ماده، خداوند و اسمش در باب «تفاعل» به کار برده شده است؛ اگرچه برای این باب پنج معنا ذکر گردیده اما معنای ثلاثی مجرد قویتر از بقیه است.
1.. رازی، مفاتیح الغیب، ج۳۲، ص۲۱۵.
2.. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۲۲۷.
3.. جوهری، صحاح اللغة، ج۴، ص۱۵۷۴.
4.. مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۱، ص۲۵۹.
5.. نک: سورۀ اعراف، آیۀ ۵۴، سورۀ مؤمنون، آیۀ ۱۴، سورۀ فرقان، آیۀ ۱و ۱۰و ۶۱، سورۀ غافر، آیۀ ۶۴، سورۀ زخرف، آیۀ ۸۵، سورۀ ملک، آیۀ ۱.
