دعا
دعا در لغت، تمایل شیء با کلام و صوت معرفی شده است.۱ همنشینی این ماده با واژه «رب» بهعنوان یکی از اسمای الهی در بیش از سی آیه قرآن دیده میشود، این آیات در چند دسته جای میگیرند که عبارتند از: طلب دعا از پیامبران۲، دعوت و اجابت پروردگار۳، امر به خواندن خدا و نهی از خواندن غیر او۴، سخن از خواندن غیر خدا و سرانجام آن۵، حالت خواندن خداوند و مکان و زمان آن۶ و بالاخره برخی آیات، گزارش از گفتاری بودن دعا دارند.۷ در میان این گروهها، دعوت بندگان از جانب خداوند - مگر خواص ایشان که با وحی مرتبطند - و اجابت حضرت حق نمیتواند لفظی باشد، همچنین درخواست دعا و خواندن غیر خدا الزاماً از جنس لفظ نیست؛ اما تقیید خواندن خدا به حالت و مکان و زمان خاص احتمال لفظی بودن را تقویت میکند. این در حالی است که قول دانستن و کذب خواندن برخی دعاها۸ و گزارش دعای
1.. ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۷۹.
2.. سورۀ بقره، آیۀ ۶۱ و ۶۸ و ۶۹ و ۷۰، سورۀ اعراف، آیۀ ۱۳۴، سورۀ زخرف، آیۀ ۴۹، سورۀ غافر، آیۀ ۲۶.
3.. سورۀ بقره، آیۀ ۱۸۶ و ۲۲۲، سورۀ غافر، آیۀ ۶۰، سورۀ رعد، آیۀ ۱۴.
4.. سورۀ اعراف، آیۀ ۲۹، سورۀ غافر، آیۀ ۴۹ و ۵۰ و ۶۰.
5.. نک: سورۀ نساء، آیۀ ۱۱۷، سورۀ انعام، آیۀ ۴۰ و ۴۱ و ۵۶ و ۷۱ و ۱۰۸، سورۀ اعراف، آیۀ ۳۷ و ۱۹۴ و ۱۹۷، سورۀ یونس، آیۀ ۶۶ و ۱۰۶، سورۀ هود، آیۀ ۱۳ و ۱۰۱، سورۀ اسرا، آیۀ ۶۷، سورۀ نحل، آیۀ ۲۰، سورۀ مریم، آیۀ ۴۸، سورۀ حج، آیۀ ۱۲ و ۶۲ و ۷۳، سورۀ مؤمنون، آیۀ ۱۱۷، سورۀ فرقان، آیۀ ۶۸، سورۀ شعرا، آیۀ ۲۱۳، سورۀ قصص، آیۀ ۴۲ و ۸۸، سورۀ عنکبوت، آیۀ ۴۲، سورۀ لقمان، آیۀ ۳۰، سورۀ سبأ، آیۀ ۲۲، سورۀ فاطر، آیۀ ۱۳ و ۴۰، سورۀ زمر، آیۀ ۳۸، سورۀ غافر، آیۀ ۲۰ و ۶۶، سورۀ زخرف، آیۀ ۸۶، سورۀ احقاف، آیۀ ۴ و ۵.
6.. سورۀ انعام، آیۀ ۵۲ و ۶۳، سورۀ اعراف، آیۀ ۵۵ و ۵۶، سورۀ کهف، آیۀ ۲۸، سورۀ یونس، آیۀ ۱۲ و ۲۲، سورۀ انبیا، آیۀ ۹۰، سورۀ لقمان، آیۀ ۳۲، سورۀ سجده، آیۀ ۱۶، سورۀ جن، آیۀ ۱۹.
7.. سورۀ اعراف، آیۀ ۵ و ۱۸۹، سورۀ نحل، آیۀ ۸۶، سورۀ قمر، آیۀ ۱۰.
8.. سورۀ اعراف، آیۀ ۵، سورۀ نحل، آیۀ ۸۶.
