کلید فهم متد معرفت اسماء و چگونگی تبیین آن، در روایت منصور بن حازم و روایت تحف العقول قابل پیگیری است؛ در این روایت منصور بن حازم متد معرفتی خویش را در مناظره با مخالفان به امام صادق علیه السلام عرضه میکند که با تأیید آن حضرت همراه میشود. آمده است که:
«محمد بن إسماعيل عن الفضل بن شاذان عن صفوان بن يحیی عن منصور بن حازم قال: قلت لأبي عبد اللّٰه علیه السلام إني ناظرت قوما فقلت لهم إن اللّٰه جل جلاله أجل و أعز و أكرم من أن يعرف بخلقه بل العباد يعرفون باللّٰه. فقال: رحمك اللّٰه».۱
یکی از برداشتهای این روایت آن است که اسماء یکی از مجاری معرفت شناخته میشوند و معرفت اسماء و صفات - در کنار دیگر متدهای معرفتی مانند معرفت فطری - مقدمهای برای کسب معرفت به پروردگار است. شارحان کافی دو احتمال در این روایت مطرح کردهاند:
علامه مجلسی مقصود از خلق را انبیاء و رسل دانسته که بهواسطه علم و معجزاتی که خداوند به ایشان عنایت فرموده در میان انسانها شناخته میشوند، یا آنکه ایشان خداوند را با مواهب الهی مانند دلایل و براهین شناختهاند.۲
زاویه دید مولی صالح به این روایت متفاوت از نگاه علامه مجلسی است، ایشان متعلق معرفت را به خلاف علامه مجلسی، معرفت مردم نسبت به خداوند و حجتهای الهی را واسطه آن میداند؛ ایشان توفیق و هدایت الهی در معرفی صفات لائق به ذات را موجب معرفت بندگان میداند. وی معتقد است اگر عبارت «یعرفون باللّٰه» را مجهول بخوانیم معنای آن شناخته شدن بندگان به
