شده است. پیوند سه مفهوم غیریت، عدم ترکیب در ذات و نفی صفات اصلی پذیرفته در این دیدگاه است. این در حالی است که در روایات شیعه هر کدام از این عناصر جداگانه مطرح شده است. محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام نقل کرده که صفاتی همچون واحد و صمد، معانی متعدد در ذات ایجاد نمی کند. نیز آن حضرت باور برخی از اهل عراق که سمع و بصر را دارای آلاتی جداگانه پنداشته اند، تخطئه نموده و تصریح می فرماید تفسیر بشری از صفات الهی اشتباه است و منجر به الحاد می شود.^۱

این گروه از قائلین نظریه نفی صفات بر این باورند که عینیت در این روایات به معنای رد زیادت و رد اشاعره است.^۲ نیز ایشان معمولاً بیان عینیت را مطابق با محتوای نیابت معتزله می دانند. این در حالی است که نفی صفات در اندیشه ایشان با قرائتی از نفی صفات که توسط سلفیه ارائه شده متفاوت است. سلفیه نفی صفات را به معنای مجرد بودن ذات از صفات معرفی می‏کنند و ابن تیمیه بر این باور است که اهل اثبات معتقد به صفاتی هستند زائد بر آنچه نافین بیان می‏کنند.^۳

عبارات بدون توجه به این نکته است.

شبر به جمع میان عینیت و غیریت معتقد است به این معنا که مفهوم و معنای صفات با ذات مغایر است اما از نظر وجود و فعل وتأثیر، صفات عیناً ذات هستند؛ این غیریت به معنای غیریت در صفات بشری که هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ وجودی مغایر یکدیگر هستند، نیست.^۱

سبزواری زائد بودن صفات بر ذات را به معنای خالی بودن از کمالات در مرحله ذات می داند، اما قرائت نفی صفات در مدرسه خراسان علاوه بر اثبات کمالات، مبتنی بر گروهی از روایات است که توصیف خداوند مگر بدانچه خود توصیف کرده را ممنوع می داند. مهم‏ترین دلیل در این تقریر آن است که ذات باری مفهوم و معقول و متوهم بشر نمی تواند واقع شود و آنچه به عقل ادراک می‏شود غیر عقل است چه رسد به خالق عقل. در این تبیین برای ذات متعالی آیاتی برای تنزیه و تقدیس است که هم معرفت ذات (که به برهان فطرت ثابت است) و هم آیات تنزیه و تقدیس باید از سوی خداوند معرفی شود.^۲ میرزا مهدی اصفهانی نیز عباراتی همچون «تعالی عن ضرب الامثال و الصفات المخلوقة».^۳ در خطبه توحیدی امیرالمؤمنین علیه السلام را قرینه‏ای بر نظریه نفی صفات گرفته است. استدلال ایشان مبتنی بر مناقض بودن توصیف با مقام جاعلیت خداوند و مجعولیت بندگان است.^۴

بنیان دیگر این این اندیشه بر تأکید بر غیریت میان خالق و مخلوق بنا نهاده