می‏کند: یکی عبارت از عمومیت خلق الهی نسبت به غیر است و هر چه اطلاق شیء بر آن صحیح باشد متعلق آن معرفی شده است.^۱ دیگری تأکید و اشاره بر ماده بدون سابقه و بودن و به تعبیر قرآنی بدیع بودن خلق الهی است،^۲ گروه دیگری از آیات، خلق را از ماده‏ای معرفی می‏کند که خود آن نیز مخلوق بوده است.^۳ برآیند مجموع این داده‏ها را می‏توان در این نکته دانست که سرسلسه خلق در عالم تنها خداست و هر پیدایش و صنعتی به خلقت الهی باز می‏گردد، این مهم و پرهیز از مشتبه شدن پردازش‏های^۴ بشری که گمان خلق برای او می‏آفریند در آیاتی مورد تأکید واقع شده است.^۵ این ویژگی دوم در برخی تعاریف لغوی نیز انعکاس یافته است؛ خلاصه کاربردهای قرآنی، عمومیت و تمایز خلق الهی را برجسته می‏سازد.

خلق در روایات

در روایات، قضا و قدر،^۶ خیر و شر،^۷ حیات و مرگ،^۸ رضا و سخط الهی،^۹

خلق

پرکاربردترین واژگان جانشین حدوث در قرآن، خلق و انشاء است، ابن فارس معنای اصلی در خلق را «تقدیر الشیء» می‏داند.^۱ زبیدی معنای لغوی آن را پدید آوردن چیزی توسط خداوند، بدون داشتن الگو و نمونه‏ای پیش از آن دانسته است.^۲ در لغت، «خالق» از اسمای الهی است که اگر با الف و لام بیاید فقط منتسب به خدای تعالی خواهد بود،^۳ در متن روایات نیز واژه «خلق» برای اسماء به کار رفته است.

خلق در قرآن

در قرآن مباحثی همچون، انسان و مراتب گوناگون پیدایش او از خلقت نخستین تا خلقت جنینی در رحم مادر و تا رشد و نمو پس از زایش، آسمان ها و زمین، جنیان، حتی مرگ و حیات و در حقیقت همه اشیاء و هر آنچه متعلق مشیت الهی قرار گیرد، متعلق خلق معرفی شده است.^۴

نکته مهمی که در مجموعه این کاربردها قابل دریافت است، این ماده گاه به بشر و گاه به خداوند نسبت داده شده است؛ تفاوت میان این دو نسبت، در آن است که خلق انسان، به اشیاء ساخته دست او و پندارهای واهی وی منحصر می‏شود.

استعمالات این ماده آنگاه که به خداوند نسبت داده شده، دو مفهوم را افاده